Blockchain, smart contracts en (non fungible) tokens zijn begrippen waar het grootste gedeelte van de bevolking een aantal jaar geleden nog vrijwel nooit van had gehoord.

Absoluut vermogensrecht

Deze technieken hebben echter in rap tempo hun plek ingenomen in onze maatschappij. Zo kun je bij steeds meer online transacties betalen met cryptocurrency (denk aan bitcoin of ether) en er is een levendige handel ontstaan in digitale kunst in de vorm van non fungible tokens (NFT’s). Mensen die digitale objecten zoals NFT’s bezitten, ervaren dit steeds vaker als een onderdeel van hun vermogen. Het is de vraag of dit gevoel gerechtvaardigd is en of deze objecten een plaats innemen binnen het goederenrecht. Kunnen (non fungible) tokens bijvoorbeeld gekwalificeerd worden als absoluut vermogensrecht? Zou je dan bijvoorbeeld een zonnepaneel kunnen kopen waarbij een token als recht van opstal fungeert?

Gesloten karakter

Het Nederlandse goederenrecht heeft een van nature gesloten karakter. Dit gesloten karakter komt met name tot uiting in het beginsel van numerus clausus. Dit beginsel bepaalt onder andere dat slechts de rechten die in de wet zijn genoemd goederenrechtelijke werking hebben. Dit beginsel voorkomt bijvoorbeeld dat mensen zelf nieuwe absolute rechten kunnen creëren. Omdat rechten binnen het goederenrecht absolute werking hebben jegens derden is een dergelijke situatie niet wenselijk. Ook moet men wat betreft de inhoud aansluiten bij de inhoud van de absolute rechten zoals die in de wet staan omschreven. Ondanks dit gesloten karakter zijn een aantal auteurs van mening dat er ruimte kan worden gevonden om (non fungible) tokens te kwalificeren binnen het goederenrecht. Een van de redenen om tot een goederenrechtelijke kwalificatie van (non fungible) tokens te komen, is omdat mensen deze objecten eenmaal ervaren als onderdeel van hun vermogen. Zij pleiten ervoor om tokens te kwalificeren als absoluut vermogensrecht.

NFT's en het opstalrecht

In mijn thesis onderzoek ik in hoeverre (non fungible) tokens de rol van het opstalrecht kunnen overnemen. Hoewel tokens het recht van opstal (nog) niet kunnen vervangen, kunnen tokens naar mijn mening wel een ondersteunende rol vervullen. Ik kom tot de conclusie dat (non fungible) tokens kunnen worden gebruikt als representatie van een recht van opstal op een zonnepaneel. Een koppeling tussen tokens en een zonnepaneel en het recht van opstal kan leiden tot nieuwe toepassingen van goederenrechtelijke rechten. Deze koppeling kan naar mijn mening een bijdrage leveren aan de kenbaarheid en publiciteit van het recht van opstal. Blockchain en tokens maken het voor derden eenvoudiger om op de hoogte te raken van mogelijke opstalrechten die rusten op een onroerend goed. Deze technieken maken het mogelijk om creatieve manieren van eigendomssplitsingen door te voeren binnen een onroerend goed. Veelvuldig gebruik van het opstalrecht is iets dat niet goed rijmt met het huidige karakter van het goederenrecht. Van oudsher was men van mening dat eenheid van eigendom de meeste waarde vertegenwoordigt. Onder invloed van de circulaire economie komt dit eenheidsbeginsel echter ter discussie te staan. In mijn thesis betoog ik dat (non fungible) tokens de kenbaarheid en toepassingsmogelijkheden van absolute rechten kunnen vergroten en op deze manier de circulaire economie kunnen stimuleren.

Voor de volledige scriptie zie: https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=4391819