Proeve van Sociale Grondrechten

Modernisering en versterking van sociale grondrechten in Nederland

Sociale grondrechten vertrekken vanuit de gedachte dat iedere burger een menswaardig bestaan verdient. Om dat te waarborgen dient de overheid te zorgen voor bestaanszekerheid in brede zin. Het gaat dus niet alleen om het waarborgen van een bestaansminimum in enge zin, maar ook om het financieren van rechtsbijstand, het scheppen van voldoende werk- en woongelegenheid, het zorgen voor onderwijs en maatschappelijke en culturele ontplooiingsmogelijkheden, en de bevordering van de volksgezondheid en een gezond leefmilieu.

In tijden van grote maatschappelijke uitdagingen, toenemende politieke polarisatie en internationale onzekerheden zouden de sociale grondrechten, behalve als toetsingskader voor de wetgever, moeten fungeren als schild voor de burger. Een groeiend aantal schrijnende voorbeelden laat zien dat hier ruimte voor verbetering is. Binnen de huidige kaders komt de normatieve betekenis van de sociale grondrechten niet tot bloei. Ook de waarborgfunctie van de sociale grondrechten komt onvoldoende tot zijn recht. Evenmin bestaat er zicht op welke wijze burgers bij de realisering van de sociale grondrechten kunnen worden betrokken. De prijs die de samenleving hiervoor moet betalen in termen van menselijke en maatschappelijke schade is hoog. Reden om ons te bezinnen op de vraag hoe de normatieve betekenis, en in het kielzog daarvan, de waarborgfunctie van de sociale grondrechten, kan worden versterkt.