Towards a new balance in empowerment and protection of the elderly: A legal empirical perspective

Dit onderzoek heeft als doel het systeem van wettelijke maatregelen voor empowerment & bescherming van kwetsbare ouderen in Nederland fundamenteel te hervormen. Er moet een nieuw evenwicht gevonden worden tussen de empowerment en bescherming van ouderen. Het huidige Nederlandse systeem van wettelijke maatregelen voor de bescherming van volwassenen (curatele: plenaire of volledige curatele; bewind: financiële curatele of beschermingsbewind; en mentorschap: persoonlijke curatele) is verouderd.

Ten eerste omdat het nog steeds gebaseerd is op het oude beschermingsparadigma: ouderen met verslechterende geestelijke vermogens worden beschermd door hen hun handelingsbekwaamheid te ontnemen en een wettelijke voogd aan te stellen om hun belangen te vertegenwoordigen en te beschermen. Dit is in strijd met de vereisten van het VN-Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap (UNCRPD) uit 2006, dat maatregelen die automatisch de handelingsbekwaamheid wegnemen duidelijk uitsluit.

Ten tweede voldoet het Nederlandse systeem niet aan de wensen van de huidige generatie ouderen, die meer zeggenschap willen om zo lang en zo veel mogelijk hun eigen zaken te kunnen regelen. Om de toepassing van wettelijke maatregelen die hun handelingsbekwaamheid aantasten te voorkomen, kiezen de huidige ouderen massaal voor het maken van een levenstestament. Het levenstestament is een nieuw, vrijwillig instrument dat geen invloed heeft op de handelingsbekwaamheid. Het stelt ouderen in staat hun eigen wettelijke vertegenwoordiger te kiezen en op maat gemaakte afspraken voor de toekomst te maken. Dit instrument is echter nog niet wettelijk geregeld en er zijn geen verplichte waarborgen die ouderen beschermen tegen misbruik door de aangewezen vertegenwoordiger.

Al met al is een fundamentele verandering noodzakelijk. Deze verandering vereist uitgebreid en grondig onderzoek naar zowel de theorie als de praktijk, waarbij zowel academici als praktijkmensen betrokken zijn en waarbij de bestaande kennis en ervaring van nationale en buitenlandse academici en nationale professionals uit de hele kennisketen wordt gecombineerd.

De verworven kennis zal worden gebruikt om een wetsvoorstel op te stellen voor een nieuw modern, op empowerment gebaseerd systeem van wettelijke en vrijwillige maatregelen voor wettelijke bescherming van ouderen in Nederland.

Duur van het project

2022 - 2026

Toegekende subsidie

2.038.380 euro (waarvan 30.322 euro voor de RUG), verkregen vanuit de Nationale Wetenschapsagenda (NWA – NWO)

Contactpersonen bij onze faculteit

Prof. mr. dr. L.C.A. (Leon) Verstappen
Drs. A.M. (Alma) Erenstein

Website met aanvullende informatie