Oratie Charlotte Pavillon: Geen loterij zonder nieten: Sancties in het consumentenrecht anno 2019

Misleidende loterijen lopen zelden tegen sancties aan. Geen boete voor het bedrijf, geen schadevergoeding voor gedupeerde klanten. Telefoonproviders die adverteerden met gratis mobieltjes kregen daarentegen wel een erg zware sanctie opgelegd. De misleide consument kreeg de prijs van het toestel terug en hoefde op zijn beurt slechts de gebruikte mobiele telefoon terug te sturen.

Sancties die uitblijven, sterk uiteenlopen of uit de pas lopen met de schending van de norm, doen de consumentenbescherming geen goed, stelt hoogleraar Charlotte Pavillon in haar oratie op 5 maart 2019 over het consumentenrecht. ‘De naleving verbetert niet en het draagvlak voor beschermende maatregelen neemt af. Effectieve handhaving vereist minder discrepantie tussen normovertreding en sanctie.’

Doeltreffende, afschrikwekkende en evenredige sancties

Schendingen van Europese consumentenrechten vragen om ‘doeltreffende, afschrikwekkende en evenredige sancties’. Of het gaat om een bestuursrechtelijke sanctie (zoals een boete) of een civielrechtelijke sanctie (een schadevergoeding bijvoorbeeld), maakt daarbij niet uit. Over die drie criteria wordt in de praktijk niet altijd nagedacht. En wanneer dat wel gebeurt, lopen de opvattingen uiteen over wat afschrikwekkend en wat evenredig is. Bij de implementatie en handhaving van consumentenrecht verdienen de drie sanctievereisten (doeltreffend, afschrikwekkend en evenredig) meer aandacht, stelt Pavillon.

Afstemming tussen civiele rechters en toezichthouder

In het verlengde daarvan ligt de afstemming tussen civiele rechters onderling en tussen civiele rechter en toezichthouder. Door de beperkte capaciteit van de toezichthouder is juist een belangrijke rol weggelegd voor civielrechtelijke sancties. Een meer doordachte afweging en afstemming sluiten naadloos aan bij de responsieve (en niet slechts repressieve) handhavingsstijl waar in Nederland de voorkeur naar uitgaat. Geen loterij zonder nieten voor de handelaar, maar ook niet voor de consument.

Dit bericht is geplaatst door de Faculteit Rechtsgeleerdheid.

• Lees meer nieuws van de Faculteit Rechtsgeleerdheid.