De stap naar hoger beroep

Redenen hoge aantal hoger beroepen bestuursrechtelijke zaken verhelderd

Recente projecten binnen de rechtspraak (KEI, Nieuwe Zaaksbehandeling) die tot doel hebben om het aantal hoger beroepen te doen verminderen zullen vooral leiden tot de gewenste vermindering als aandacht wordt besteed aan de motivering van rechtelijke uitspraken en de burger zo nodig inzicht wordt verschaft in diens bewijspositie. Dat concludeert promovenda Martje Boekema op basis van haar onderzoek. Daarnaast zal een reorganisatie van de appelrechtspraak in bestuursrechtelijke zaken volgens Boekema niet tot grote verbeteringen leiden in het functioneren van het systeem van bestuursrechtspraak. Boekema deed onderzoek naar de reden van het hoge aantal hoger beroepen in bestuursrechtelijke zaken.

Burgers die hun geschil met een overheidsinstantie aan de bestuursrechter hebben voorgelegd, gaan opvallend vaak in hoger beroep als ze hun zaak verliezen. Appelpercentages zijn significant hoger dan in civiele zaken en strafzaken. Wat is daar de reden van? Is de procedure in de eerste aanleg dan onzorgvuldig? Roept de gang van zaken bij de rechter weerstanden op? Of wegen burgers de kosten en baten van doorprocederen juist zorgvuldig af maar bevat het stelsel prikkels om door te procederen?  

Uit een statistische analyse van interviews met meer dan 300 burgers komt naar voren dat burgers die afzien van hoger beroep, financiële overwegingen noemen als belangrijkste motivatie. Degenen die juist wel hoger beroep instellen, zijn vaker ontevreden over de wijze waarop de rechter de uitspraak heeft gemotiveerd. Financiële argumenten spelen voor hen een beperkte rol: deze appellanten willen vooral dat er nu eindelijk aan hen recht wordt gedaan.

Daarnaast blijkt uit de onderzoeksresultaten dat de procedure bij de rechtbank een significante rol speelt bij de keuze voor  hoger beroep. Burgers die tevreden zijn over de opstelling van de rechter ter zitting, stellen fors minder vaak hoger beroep in dan degenen die ontevreden over het verloop van de zitting. Verder blijkt, dat burgers die door een advocaat worden vertegenwoordigd vaker doorprocederen tot in hoogste instantie. Dit is opmerkelijk, omdat het inschakelen van een advocaat niet leidt tot een grotere kans op succes in hoger beroep.

Martje Boekema studeerde Functionaliteit van het Recht (master). Ze verrichtte haar onderzoek in het kader van het programma Public Trust and Public Law aan de Faculteit Rechtsgeleerdheid.

Proefschrift: http://hdl.handle.net/11370/cf74c32b-fdd7-4b44-943c-5ad7ce3ac1a1