Vertrouwen in de lokale rechtsstaat: nieuwe idealen en perspectieven

Op vrijdag 9 december 2016 organiseren de onderzoekers van het Groningse onderzoeksprogramma Public Trust and Public Law (PTPL) hun tweede jaarcongres. De bedoeling van het congres is om nieuwe trends in het denken over de decentralisaties in kaart te brengen en te toetsten aan de rechtsstatelijke implicaties. Daarbij gaat het ons om drie invalshoeken die elk een cluster binnen de conferentie vertegenwoordigen.

Recent verscheen een onderzoeksrapport over de decentralisaties in het sociale domein. In opdracht van het Instituut Gak onderzochten vier Groningse onderzoekers de rechtsstatelijke aspecten daarvan en concludeerden dat verschillende reparaties zeer gewenst zijn. Aangezien deze thematiek nauw aansluit bij veel onderzoek dat in het kader van het onderzoeksprogramma PTPL wordt verricht, heeft het congres het bredere thema:

Vertrouwen in de lokale rechtsstaat: nieuwe idealen en perspectieven

Dit thema valt uiteen in drie invalshoeken. De eerste betreft de herijking van de relatie tussen overheid en burger. Daarbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan thema’s als maatwerk, integraliteit en het stimuleren eigen verantwoordelijkheid. Maar ook aan betrokkenheid bij besluitvormingsprocessen, vormgeving van klachtenprocedures en rechtsbescherming. Het gaat hierbij met name om de wijze waarop (omgang met) het publiekrecht het wederzijdse vertrouwen tussen burgers en overheden versterkt of juist verzwakt.

De tweede invalshoek is (het streven naar) institutionele vernieuwing. Gedacht kan worden aan functionele samenwerking, experimenteerruimte, interbestuurlijk toezicht, financieringsprikkels en de (toezichts)relatie van de lokale overheid met allerlei private actoren.

De laatste invalshoek is de gemeente als hoeder van grondrechten. Daarbij gaat het niet alleen om de sociale zorgplichten van met name gemeenten, maar ook om de relatie tussen de zorg voor openbare orde en veiligheid enerzijds en de bescherming van klassieke grondrechten, zoals privacy, anderzijds.

Het lijkt er, kortom, op dat de wijze waarop wordt aangekeken tegen de relatie die gemeenten met hun burgers, medeoverheden en andere stake holders hebben, in hoog tempo aan het veranderen is. Tijdens het ochtenddeel van het congres worden deze veranderingen besproken en bediscussieerd aan de hand van drie key notes. Tijdens het middagdeel komen ze aan de orde tijdens de parallelsessies die mede gericht zijn op het lopend onderzoek dat verricht wordt door de verschillende deelnemers aan het onderzoeksprogramma.