Mirjam Bokhorst promoveert op ‘Henoch en de tempel des doods’

‘Henoch und der Tempel des Todes’: zo luidt de hoofdtitel van het proefschrift van theologe Mirjam Bokhorst dat zij op 27 februari 2020 zal verdedigen tijdens haar promotieceremonie aan de Faculteit Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap van de RUG. Mirjam is Duitse, maar haar familie heeft Nederlandse wortels. Ze werkte de afgelopen vijf jaar aan een ‘Double PhD Degree’ en koos voor de FGGW vanwege de ‘stimulerende supervisors met hun grote deskundigheid en de enthousiasmerende en uitdagende, maar ook gezellige onderzoeksomgeving die deze faculteit biedt.’

Dode Zeerollen en het boek van de Wachters

Haar onderzoeksonderwerp koos ze omdat ze tijdens haar studie al focuste op antieke joodse teksten: ‘En dan vooral op de Dode Zeerollen en andere teksten uit deze latere periode, die niet in onze Bijbel staan. Ik vind deze teksten zo boeiend omdat hier theologisch erg veel verandert en er erg veel verschillende visies op God, op de tempel in Jeruzalem en op het volk Israël in te vinden zijn en dan ook langzaam duidelijk wordt, welke teksten ooit bijbels zullen worden. Het boek van de Wachters, de tekst, waarop ik in mijn onderzoek heb gefocust, is ook een tekst uit deze jongere periode, en heeft een heel bijzondere geschiedenis gehad. Oorspronkelijk was deze tekst in het Aramees geschreven, maar hij werd eerst in het Grieks en later in het Ethiopisch vertaald. Van de Aramese versie is niet veel bewaard en ook in het Grieks is deze tekst niet volledig overgeleverd, zodat men vooral met de Ethiopische versie moet werken. Ook was deze tekst qua canonieke status lang omstreden, zodat de tekst niet altijd trouw werd overgeleverd. Dat vond ik ook filologisch (taalkundig) heel boeiend en uitdagend.’

Nieuwe interpretatie van de passage over Henochs visioen van de hemelse tempel

Mirjam legt uit dat de inhoudelijke focus van haar dissertatie bij toeval op de visie op de tempel in ‘Henochs visioen van de twee huizen’ kwam te liggen: ‘Eigenlijk was ik van plan de visie op het dodenrijk in deze tekst te onderzoeken en met Griekse en Mesopotamische visies op het dodenrijk te vergelijken. Maar ik bleef hangen bij Henochs visioen van de hemelse tempel, omdat ik het visioen niet begreep en de tot nu toe geldende onderzoeksopinie niet overtuigend vond. Uiteindelijk heb ik een nieuwe interpretatie voor deze passage gevonden, die het visioen van de twee huizen volgens mij veel beter verklaart en die ook door andere antieke joodse en Mesopotamische teksten kan worden gesteund.

De meest noemenswaardige bevinding van mijn onderzoek is mijn observatie, dat de twee huizen in Henochs visioen – in tegenstelling tot de tot nu toe geldende onderzoeksopinie – niet als twee verschillende delen van een enkel tempelcomplex, maar veel meer als twee tegenovergestelde tempelontwerpen geïnterpreteerd moeten worden.’

‘Double PhD Degree’

Mirjam Bokhorst studeerde theologie in Groningen en Göttingen (Duitsland): in 2011 haalde ze haar MA Theologie aan de RUG, in Göttingen haalde ze in 2014 een zogeheten Diplom Theologie. In 2014 begon ze met haar promotieonderzoek aan beide universiteiten, om een Double PhD Degree te behalen. Dit houdt in dat de PhD-kandidaat aan twee universiteiten onderzoek doet en bij het schrijven van het proefschrift daarover binationale begeleiding heeft: ‘Ik heb mijn promotieonderzoek vooral in Göttingen gedaan, maar ben ook 13 maanden in Groningen geweest, van januari 2016 tot en met januari 2017. Wel had ik al die jaren veel Skype-contact met mijn promotor Mladen Popović,’ licht Mirjam Bokhorst nader toe.

Goede ervaringen

‘Tijdens mijn eerdere masteropleiding aan de RUG had ik al heel goede ervaringen aan de FGGW opgedaan en daarom wist ik dat Mladen Popović en Jacques van Ruiten zeer goede, deskundige en stimulerende supervisors zijn, en dat de FGGW een enthousiasmerende en uitdagende, maar ook gezellige onderzoeksomgeving biedt. Bovendien voelde ik me toen al heel erg thuis aan de faculteit en in Nederland, zodat de mogelijkheid om tijdens mijn promotieonderzoek nog een keer in Groningen te kunnen leven mij heel erg aansprak.’

Promotieceremonie

Op donderdag 27 februari zal Mirjam Bokhorst haar proefschrift met de titel‘Henochs Vision von den zwei Häusern’ (1 Hen 14,8-25) zwischen Schriftauslegung und Traditionsverarbeitung. Mit einer Einführung in die Quellenlage, Neuedition und Übersetzung von 1 Hen 14-16 verdedigen in aanwezigheid van haar promotoren en copromotoren. Haar promotoren zijn prof. dr. Mladen Popović, hoogleraar Oude Testament en het Antieke Jodendom, met bijzondere aandacht voor Qumran en de Dode Zeerollen, tevens directeur van het Qumran Instituut en decaan van de Faculteit Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap van de RUG, en prof. dr. Reinhard Gregor Kratz, als Oudtestamenticus verbonden aan de Universität Göttingen. Prof. dr. Jacques van Ruiten, hoogleraar Receptiegeschiedenis van de Bijbel: Historische Hermeneutiek aan de Faculteit Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap van de RUG en dr. Annette Steudel, universitair hoofddocent met focus op Qumran en de Dode Zeerollen aan de universiteit van Göttingen, zijn Mirjams copromotoren.

In April 2020 begint zij aan een Habilitation-onderzoek aan de Martin-Luther-Universität Halle-Wittenberg, Duitsland (inderdaad, de stad van Maarten Luther!). Wat houdt dat in? ‘Een habilitatieonderzoek is eigenlijk net een post-doc en behelst een nieuw onderzoeksonderwerp en de publicatie van een tweede boek. Als ik dat succesvol heb afgerond, ben ik ‘privaatdocent’ en kan ik ook in Duitsland professor worden,’ aldus Mirjam Bokhorst. Wij wensen haar heel veel succes op 27 februari en bij haar vervolgonderzoek.

• Wanneer: Donderdag 27 februari 2020
• Aanvang: 14:30
• Waar: Academiegebouw