'Protestanten zijn nog steeds geen kampioenen cultureel erfgoed'

Groningen bezit met 110 middeleeuwse kerken een enorme schat aan erfgoed. "Iets meer belangstelling en waardering daarvoor kan geen kwaad", stelt kenner Justin Kroesen. "En de Nederlandse Aardolie Maatschappij zal met geld over de brug moeten komen."

Hij is de opvolger van Regnerus Steensma, "de man die in de jaren zestig mensen de ogen heeft geopend voor de waarde van het kerkelijk erfgoed". Justin Kroesen (39) borduurt daar dankbaar op voort. Net als zijn bekende voorganger is hij theoloog en groot kenner van de kerk- en kunstgeschiedenis. En evenals Steensma hamert hij op het grote belang van de oude kerken, vooral in het noorden van het land.

Kroesen: "Protestanten zijn nog steeds geen kampioenen cultureel erfgoed. De PKN is met afstand de grootste bezitter van religieus en dus cultureel erfgoed in Nederland, maar lijkt zich daarvan soms nauwelijks bewust. In elk dorp en elke stad bezit ze wel een of meerdere monumentale gebouwen, maar toch hebben protestanten de neiging om voor erfgoed in de richting van katholieken te wijzen. Ze zijn opgevoed met het idee dat protestanten niet hechten aan materiële zaken – zoiets gaat tussen de oren zitten. En dus moet ik steeds weer de boer op."

Rijk

Ook wij gaan op stap, de stad Groningen uit. We rijden richting het Hogeland. Eenmaal de drukke stad uit, komen her en der kerktorens in zicht. Het kerkenlandschap van Groningen is dichtbezaaid. Elk dorp, elk gehucht heeft er zijn eigen middeleeuwse kerk. In totaal zijn het er 110. Buurprovincie Friesland telt er zelfs 130. "Dat is een geweldige dichtheid. En een enorme rijkdom. En voor velen ook een last – maar niet voor mij."

Zijn fascinatie voor oude kerken heeft er altijd in gezeten. Niet alleen de sfeer van rust die er hangt, spreekt hem aan, ook de lange geschiedenis die aan de gebouwen kleeft. "Iedereen die geïnteresseerd is in geschiedenis, heeft iets met kerken – dat kan eigenlijk niet anders. De kerk is bijna altijd het oudste gebouw in de wijde omtrek. Een dorp heeft misschien nog huizen uit de zeventiende of achttiende eeuw; het enige middeleeuwse gebouw dat nog overeind staat, is altijd de kerk."