Wetenschap Werkt | Demonstreren doe je zó!

De wetenschap draagt dag in, dag uit bij aan oplossingen voor uiteenlopende maatschappelijke problemen. Van nieuwe medicijnen tot slimme oplossingen voor de landbouw; ons onderzoek helpt de maatschappij vooruit. Dit is echter niet altijd meteen zichtbaar. In de nieuwe rubriek Wetenschap Werkt, delen we daarom verhalen die gaan over concrete innovaties, producten en ideeën om te laten zien dat wetenschap werkt!

Sommige dingen liggen zó voor de hand, dat je je afvraagt waarom ze nog niet bestonden. De website demonstratierecht.nl is zo’n ding. Deze site is ontwikkeld door universitair hoofddocent Berend Roorda en promovenda Noor Swart en bundelt alle informatie over het demonstratierecht. Het doel: het demonstratierecht begrijpelijk en toegankelijk maken voor iedereen. Van demonstranten tot burgemeesters en handhavers.

Veel om te doen

Jan Brouwer, een van Roorda’s promotoren, stelde in 2012 al voor om ‘iets met demonstratierecht te doen’. Want daar was ‘veel over te doen’, en dat zou in de toekomst niet anders zijn, was zijn verwachting. Roorda schreef zijn proefschrift inderdaad over het recht om te demonstreren én hij registreerde in 2015 de domeinnaam demonstratierecht.nl, met het idee dat hij daar later vast iets mee zou kunnen. Het domein bleef even liggen, maar de woorden van Jan Brouwer bleken profetisch: het demonstratierecht werd een actueel thema en Roorda werd met grote regelmaat door media, burgemeesters, politie en andere partijen om zijn expertise gevraagd.

Onafhankelijke website

Om niet te bezwijken onder het grote volume aanvragen – er moest immers ook nog tijd zijn voor onderzoek en onderwijs – besloot Roorda dat het verstandig was om een plek te hebben waar iedereen deze informatie makkelijk kon vinden. Roorda diende met Noor Swart een voorstel in bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (MBZK) om een onafhankelijke website te bouwen, gefinancierd door het ministerie. Dat voorstel werd aangenomen en er werd geld beschikbaar gesteld om de site te bouwen en drie jaar te onderhouden. Met collega Laurent Jensma, een aantal student-assistenten en wetenschapscommunicatie-expert Liesbeth Smit gingen Roorda en Swart aan de slag met de vraag: hoe presenteer je die juridische materie zo begrijpelijk mogelijk? De klus werd succesvol afgerond en de site werd in juni 2024 gelanceerd.

Juridische materie op B1-niveau

Een belangrijk onderdeel van de site is het overzicht met veel gestelde vragen. ‘We proberen antwoorden te schrijven in B1-taal, dus voor iedereen begrijpelijk Nederlands. Dat is nog best een uitdaging als jurist,’ lacht Roorda. De site kent verder een overzicht van alle relevante wetten en een bibliotheek met open acces-publicaties. Ook worden er samenvattingen van rechterlijke uitspraken over demonstratierecht gedeeld. Roorda is vooral trots op de geautomatiseerde adviestool. Daar kan eenieder, demonstrant, burgemeester of handhaver, een advies op maat laten genereren dat past bij hun specifieke situatie. ‘Het geeft een beeld van de bevoegdheden, rechten en plichten voor alle betrokken partijen,’ legt Roorda uit. ‘Het demonstratierecht brengt rechten én plichten mee voor zowel de autoriteiten als demonstranten, dus goede informatie hebben is heel belangrijk.’

Belangrijke bron van informatie

Hoewel BZK de geldschieter is, is de site inhoudelijk onafhankelijk. Dat is belangrijk, want zo is de site een neutrale(re) bron voor allerlei partijen. ‘Wanneer een overheid zelf die informatie plaatst, legt die toch een ander accent,’ legt Roorda uit. ‘En vanuit actiegroepen bestaat er nog wel eens wantrouwen richting autoriteiten.’ De site wordt goed gevonden: rondom protesten zijn er pieken in de bezoekerscijfers en de site wordt aangehaald in het regeerakkoord en in Tweede Kamerdebatten. Ook binnen de RUG ziet men de waarde van we site: het leverde een nominatie voor de Ben Feringa Impact Award op.

Fundament van de democratie

Het demonstratierecht is iets wat we moeten koesteren, zegt Roorda. Niet alleen vanwege arbeidersrechten, vrouwenrechten en andere verworvenheden die we mede te danken hebben aan protesten. ‘In een stuk uit 1970 staat dat demonstraties “de invoegstroken naar de weg van representatie” zijn, en ik vind dat een heel mooi citaat,’ vertelt Swart. ‘We hebben geen directe democratie, maar via protesten kunnen burgers toch invloed hebben op het beleid.’ Roorda: ‘Demonstreren wordt wel eens gezien als vervelend, een verstoring van de openbare orde. Maar draai dat eens om: hoe mooi is het dat mensen vrij zijn om op die manier actief te participeren in onze democratische rechtsstaat!’

Wil je meer weten over Wetenschap werkt? Bekijk dan de overzichtspagina voor alle edities.

Meer informatie

• Berend Roorda
• Noor Swart
• Demonstratierecht.nl