Het Academiegebouw

De Rijksuniversiteit Groningen is meer dan alleen het Academiegebouw zoals we dat nu kennen. In deze serie, gebaseerd op de podwalk en het boekje In het spoor van de Academie, zetten we verschillende gebouwen (en een kunstwerk) van de RUG en hun geschiedenis in het zonnetje. In deze aflevering: het Academiegebouw.

In 1614 werd de universiteit gesticht op deze plek, die altijd het hart van academisch Groningen is gebleven. De provinciale Hogeschool van Stad en Lande, zoals de universiteit toen heette, kon haar intrek nemen in voormalige kloostergebouwen. Deze stonden al geruime tijd leeg, omdat Groningen zich in 1594 had aangesloten bij de Republiek. Dat betekende het einde van de overheersing door de Spaanse koning en de macht van de katholieke kerk. Katholieke kloosters en kerken werden in beslag genomen en kregen een andere bestemming.

Het Academiegebouw dat er nu staat, werd geopend in 1909, drie jaar nadat het tweede academiegebouw uit 1850 door een grote brand was verwoest. Rijksbouwkundige Jan Vrijman ontwierp een gebouw in de stijl van de Noord-Nederlandse Renaissance, uit het begin van de 17de eeuw. Het idee daarachter was: stel dat de universiteit bij de stichting in 1614 genoeg geld had gehad, dan zou er zoiets zijn ontstaan. Daardoor lijkt het gebouw ouder dan het is en verzucht menig student die voor het eerst de trappen van het Academiegebouw beklimt: ‘Dit is tenminste een echte universiteit…’

Aan de buitenkant zijn interessante details te zien. Het rijk versierde middelste raam is gebaseerd op afbeeldingen van de oorspronkelijke academiepoort uit 1614. Van boven naar beneden zijn te zien: de Nederlandse leeuw en het universiteitswapen met de spreuk ‘Verbum Domini lucerna pedibus nostris’ (‘Het woord van God is als een lamp voor onze voeten’) uit Psalm 119. Een duidelijke verwijzing dat aan de jonge academie het geloof een belangrijke rol speelde. Andere teksten zijn ‘Renovatum’ en ‘AD MCMVIII’ (‘Herbouwd in het jaar 1908’). Nog lager zijn de woorden ‘Nec pluribus impar’ te lezen. Letterlijk vertaald betekent dat ‘Niet aan velen ongelijk’, wat zo veel wil zeggen als: Ook tegen meerderen opgewassen, zelfs tegen overmacht bestand.

In de gevel zijn vijf allegorische beelden geplaatst, gemaakt door Petrus Ackermans. We zien Minerva (godin van de wijsheid, oorlog en schone kunsten) met helm wapenrusting. Linksonder haar staat Scientia (‘wetenschap’), met boek en toorts. Rechts daarvan staat Historia (‘geschiedenis’), met een schriftrol. Helemaal links in de topgevel is Prudentia (‘verstandigheid’) met een spiegel en naast haar een slang. Helemaal aan de rechterkant zien we Mathematica (‘wiskunde’), die een wereldbol vasthoudt.

Meer weten?

Ben je geïnteresseerd in de gebouwen en geschiedenis van de RUG? Je kunt de podwalk ‘In het spoor van de Academie’ gratis downloaden. Ga naar de App Store (Apple) of Google Play (Android) en zoek ‘Op stap met Aletta’. En bij de I-shop (universiteitswinkel) is het wandelboekje ‘In het spoor van de Academie’ verkrijgbaar voor € 9,95.