Herbenoeming decaan Thony Visser: “Elkaar versterken. Dat is waar je heen wilt”

Geesteswetenschappen ombuigen van primair onderwijsgeoriënteerd naar een organisatie waar onderwijs en onderzoek even belangrijk zijn. Met die ambitie was decaan Thony Visser nog maar amper begonnen of de coronapandemie brak uit. Terwijl heel veel zaken ad hoc om oplossingen vroegen, moest er dus ook een nieuw strategisch plan komen. En dat lukte. Met haar herbenoeming kan ze nu aan de slag met verdere implementatie en kan de organisatie gaan oogsten. “Elkaar versterken. Dat is waar je heen wilt.”

Voorwaarde voor maatschappelijk relevant en up-to-date onderwijs is de verbinding met onderzoek. “En dat verwachtten we ook altijd van onze docenten, maar het wrong. We zaten in een onderwijscultuur: je was aangesteld op basis van onderwijstaken en het gevoel leefde dat je onderzoek kon doen als er tijd over was. Maar ondertussen deed iedereen wél heel goed onderzoek en probeerde het onderwijs daaraan te verbinden. Dus hoe gingen we de organisatie zo vormgeven dat aan deze inspanningen recht werd gedaan? Hoe konden we onderzoek zo inbedden dat het zich op een strategische manier kon ontwikkelen? In het nieuwe strategisch plan wilden we dit regelen”, aldus Visser.

Onderzoek leidend

Een van de praktische uitkomsten is het vacaturebeleid. Daarin is onderzoek nu leidend. “We werven niet meer iemand die een specifiek vak kan geven, maar iemand met een bepaald onderzoeksprofiel. Daarna kijken we hoe dat past in het onderwijs. Dat betekent dat je soms een vak wat zult aanpassen, omdat de beste onderzoeker net een ander profiel heeft dan diens voorganger.” En is dat goed voor het onderwijs? “Ja! Dat werkt júist heel goed voor het onderwijs! Want zo maak je mogelijk dat de nieuwste ontwikkelingen in je programma’s terechtkomen. Zo maak je onderwijs dat nauw aansluit bij de belangstelling van studenten die naar mondiale problemen willen kijken. Dat reikt verder dan een vak.”

Vraagstukken centraal

Kijkend naar haar eigen leeropdracht Europese literatuur en cultuur, in het bijzonder de Duitse: “Jonge mensen zijn geïnteresseerd in bredere thema’s en vraagstukken, en niet meer zo in één specifieke taal of cultuur. In het onderzoek is die beweging al veel langer gaande. Bijvoorbeeld, taalkundigen beschouwen zich niet meer als taalkundigen van een specifieke taal maar werken met andere experts samen aan vraagstukken als meertaligheid, taalverwerving, computationele taalkunde etc. Voor cultuurwetenschappers en letterkundigen is deze ontwikkeling wat recenter maar ook hier zie je dat onderzoeksgroepen thematisch zijn georganiseerd, niet alleen aan onze faculteit maar ook landelijk. Ze werken met elkaar samen aan vraagstukken die over de grenzen van die nationale talen heen gaan. Als je hierlangs het onderwijs vormgeeft, versterkt dat elkaar.“

Een enorme impuls

Met het sectorplan Geesteswetenschappen en de bijbehorende financiële middelen van het ministerie krijgen onderzoek en onderwijs in Groningen een enorme impuls. Landelijk is gekozen voor Humane Artificial Intelligence en voor Cultural Heritage. “We hebben op deze domeinen heel sterke onderzoeksgroepen, over de volle breedte van de faculteit. Ze werken onderling samen, maar ook met andere onderzoeksgroepen binnen en buiten hun cluster, en met groepen aan andere universiteiten.” Voor beide thema’s kon Groningen in totaal 24 extra universitair docenten (UD’s) aanstellen. Dat was een heftige tijd, vertelt Visser. “Iedereen dacht ‘wat overkomt ons nu’ maar ook: ‘goh, er is opeens geld, dat is mooi’. Er hebben heel wat mensen in benoemingsadviescommissies gezeten en die hebben ontzettend veel werk verzet. Nu komen we in een iets rustiger periode waarin we intern laten zien hoe de hele faculteit profiteert van de investeringen in Humane AI en Cultural Heritage. Vanuit de sectorgelden krijgen we ook middelen voor onderzoeksondersteuning en infrastructuur.”

Erkennen en waarderen

En dan is er nog het landelijke project ‘erkennen en waarderen’ van personeel. Visser is ervan overtuigd dat ook dit de samenhang tussen onderzoek en onderwijs versterkt. “In het Faculteitsbestuur hebben we gekeken: waar moeten we echt aan werken met elkaar? We zijn begonnen met de ontwikkeling van leiderschapskwaliteiten, zowel bij onze hoogleraren als bij onze meer junior stafleden. Daarmee sluiten we aan bij de leiderschapsvisie van de RUG. In een leiderschapstraject leer je elkaar kennen over de grenzen van de clusters heen, je krijgt een netwerk in de organisatie. Je ziet dat we niet op een academisch eiland zitten maar in verbinding zijn met de samenleving. Dus het gaat ook over de randvoorwaarden waarbinnen je je werk doet, waarom en hoe een sectorplan ontstaat, en hoe je omgaat met wat de minister of andere partijen van ons vragen, zonder dat we onze autonomie verliezen.”

En nu

De vertaling van het eigen strategisch plan, het sectorplan en van ‘erkennen en waarderen’ naar de dagelijkse praktijk van onderzoek en onderwijs: dat gaat de komende vier jaar Vissers volle aandacht vragen. “Je kunt als bestuurder wel plannen maken en hopen dat die succesvol zijn maar daarvoor moeten ze wel eerst goed landen in de community. Nu gaat het om de inhoud, het primaire proces. De hele faculteit gaat de implementatie doen en kan dat ook. Ik heb er alle vertrouwen in. We zijn klaar voor de uitdagingen van de komende tijd.”