UMCG start eerste onderzoek in Nederland naar toepassing van bacteriofagen

Het UMCG gaat onderzoek doen naar het gebruik van bacteriofagen: virussen die bacteriën kunnen doden en die een oplossing kunnen zijn voor antibioticaresistentie en moeilijk te behandelen infecties. Het onderzoek betreft de behandeling met bacteriofagen bij patiënten met een chronische gewrichtsprothese-infectie veroorzaakt door de bacterie Staphylococcus aureus.

‘Aan dit eerste onderzoek met bacteriofagen doet een selecte groep patiënten mee’, vertelt UMCG-infectioloog Marjan Wouthuyzen-Bakker: ‘patiënten die al langere tijd last hebben van een infectie van de gewrichtsprothese en die geen andere optie meer hebben dan de gewrichtsprothese te laten verwijderen. Door bacteriofagen op de plek van de infectie toe te dienen, hopen we de infectie langer onder controle te kunnen houden en de gewrichtsprothese te behouden.’

Internationale samenwerking

De studie PhagoDAIR is opgestart in Frankrijk, waar de bacteriofagen in een laboratorium worden opgekweekt. Deze studie wordt in Frankrijk, Spanje, Duitsland en Nederland uitgevoerd. In Nederland is het UMCG het enige centrum dat meedoet aan de studie. ‘Naast patiënten die in het UMCG worden behandeld, kunnen ook patiënten deelnemen die vanuit andere centra hiervoor naar het UMCG worden doorverwezen’, zegt Wouthuyzen-Bakker.

Hoe werken bacteriofagen?

Bacteriofagen doden bacteriën, net als antibiotica. Het verschil is dat antibiotica tegen meerdere bacteriesoorten tegelijk werken, terwijl een faag tegen één specifieke soort werkt. Voordeel hiervan is dat ze goede bacteriën met rust laten en dat je ze heel gericht kunt inzetten, nadeel is dat het tijd kost om voor iedere bacterie de juiste bijpassende faag of fagen te zoeken. Dat kan een paar dagen duren. Mede daarom is het gebruik van fagen in het Westen op de achtergrond geraakt, schrijft het RIVM.

Groeiende interesse in bacteriofagen

Voor behandeling met bacteriofagen ontstaat de laatste jaren steeds meer interesse in Nederland en andere Westerse landen. Het kan een laatste mogelijkheid zijn voor patiënten die een infectie hebben met bacteriën die ongevoelig zijn voor antibiotica of voor infecties die moeilijk te behandelen zijn, zoals bijvoorbeeld infecties van kunstmaterialen. Bacteriofagen zorgen er in het laatste geval voor dat de werking van antibiotica wordt versterkt.

Doordat er te weinig wetenschappelijke studies zijn gedaan, zijn behandelingen in de meeste landen vooralsnog niet toegestaan. ‘Maar in bijvoorbeeld Georgië, Frankrijk en België worden al wel behandelingen met bacteriofagen gedaan’, weet Wouthuyzen-Bakker. ‘Veel patiënten gaan daar nu op eigen gelegenheid naartoe.’ Vanuit de ervaring uit andere landen is inmiddels duidelijk dat bacteriofagen veilig kunnen worden toegepast en weinig bijwerkingen kent.

Resultaten en vervolgonderzoek

Wouthuyzen-Bakker hoopt over ongeveer een jaar de eerste resultaten van het onderzoek te kunnen delen. Als meer duidelijk is over de effectiviteit, hoopt zij de patiëntengroep uit te kunnen breiden.