Open en gericht op oplossingen: een kennismaking met nieuwe rector Jacquelien Scherpen

Jacquelien Scherpen is een doener. Aan het idee dat ze vanaf 1 september de nieuwe rector magnificus van de RUG zal zijn, moet ze nog wennen. Maar plannen voor de toekomst van onze universiteit heeft ze al wel. In haar nieuwe rol wil ze niet alleen maar beleid maken, want daadkracht is wat haar typeert.

Open deur

Scherpen houdt van korte lijnen. ‘Mensen met goede ideeën moeten die kwijt kunnen, onafhankelijk van de positie die ze hebben’, vindt de nieuwe rector. Om die reden is ze als hoogleraar en directeur van het Groningen Engineering Center toegankelijk en staat haar deur open wanneer ze niet in gesprek is. Het liefst houdt ze die deur ook als rector zo weinig mogelijk gesloten, hoewel ze beseft dat dit vaak niet haalbaar zal zijn. Wie een idee bij de nieuwe rector komt pitchen, moet wel zorgen voor een goede onderbouwing. Want als toegepast wiskundige houdt Jacquelien Scherpen van logisch nadenken. ‘Iemand kan mij overtuigen met goede argumenten, dat is mijn stijl.’

Hoog aangeschreven

Met alle medewerkers en studenten samen wil Scherpen aan de kwaliteit van ons onderwijs en onderzoek blijven werken. ‘Ons onderzoek staat internationaal hoog aangeschreven. Dat moet zo blijven en waar we nog niet vooraanstaand zijn, moeten we dat worden’, zegt ze resoluut. ‘Want dan kunnen we de beste mensen behouden en aantrekken.’ Vooral een goede balans tussen monodisciplinair en interdisciplinair onderzoek vindt ze belangrijk. ‘Mensen moeten ideeën kunnen najagen, waarbij ze soms wel succes hebben, en soms niet. Tegelijkertijd is het onze taak oplossingen te zoeken voor de grote maatschappelijke uitdagingen. En dat doe je door verbindingen te leggen en hoogstaand interdisciplinair onderzoek te doen.’

Alles in huis

De RUG is goed toegerust om bij te dragen aan de noodzakelijke transities, stelt Scherpen vast. ‘Van de Nederlandse universiteiten hebben wij het breedste aanbod aan disciplines in huis; alfa, bèta en gamma, maar ook techniek. Andere universiteiten gaan langzaam ook die kant op, maar wij hebben die disciplines al heel lang bij elkaar. In Noord-Nederland spelen we al een grote rol als het gaat om energie-, grondstoffen-, digitalisering-, landbouw- en voedseltransitie. Ook dankzij onze samenwerkingsverbanden als de Universiteit van het Noorden, en natuurlijk de vier Schools van de RUG. Die samenwerking moeten we verder uitbouwen.’

Onrustig vaarwater

Universiteiten in Nederland bevinden zich in onrustig vaarwater. De ontwikkelingen rond internationalisering, samenwerking met de fossiele industrie en sociale veiligheid hebben Jacquelien Scherpen echter niet afgeschrikt om te solliciteren. Integendeel, ze maken haar strijdvaardig. Maar dan wel op een genuanceerde manier. Als voorbeeld noemt ze de energietransitie, waar ze vanuit haar vakgebied een grote rol in speelt. ‘Bèta en techniek, net als veel andere disciplines, zijn universeel, niet landgebonden. Onze studenten leven in een internationale wereld en voor de energietransitie hebben we natuurlijk de hele wereld nodig.’ Instroom beperken door taaleisen te stellen of te strenge kennisveiligheidsmaatregelen vindt Scherpen niet productief. ‘Daarnaast hebben we ook een taak om iets te doen aan de tekorten in sectoren zoals techniek, onderwijs en zorg. En onze opleidingen moeten we zodanig organiseren dat we de uitdagingen voor de toekomst aankunnen. Tegelijkertijd willen we niet naïef zijn en moeten we nadenken over oplossingen voor bijvoorbeeld het woningtekort en de werkdruk.’

Rust en ruimte

Creatief onderwijs en onderzoek, gevoed door ideeën, heeft Scherpen hoog op haar wensenlijst staan. ‘Minister Dijkgraaf heeft gezegd dat hij graag rust en ruimte wil brengen in het hoger onderwijs. Ik wens onze universiteit toe dat iedereen voldoende rust en ruimte heeft om creatief te kunnen denken, in een sociaal veilige omgeving.’ Dat laatste vindt ze erg belangrijk. De RUG kan daar veel aan doen, vindt Scherpen. Om te beginnen door er altijd aandacht voor te hebben. ‘Grensoverschrijdend gedrag kun je nooit helemaal voorkomen, je hebt nu eenmaal met mensen te maken, maar we kunnen onze structuren wel zo inrichten dat sociaal onveilige situaties zo weinig mogelijk voorkomen.’

Praten en luisteren

Polarisatie in de maatschappij noemt ze als zorgpunt. Zelf is ze iemand van de nuance. ‘Ik neem niet snel een radicaal standpunt in. En voordat ik een mening vorm, luister ik naar verschillende standpunten. We moeten met elkaar blijven praten. En dat niet alleen, we moeten naar elkaar luisteren. Als we te maken krijgen met mensen die niet voor rede vatbaar zijn, wordt het ingewikkeld.’ Ook hier zoekt Scherpen naar nuance als ze de veranderingen in de maatschappij in een internationaal kader plaatst: ‘Wereldwijd zien we dat belangrijke veranderingen door jonge mensen worden ingezet. Ook door onze studenten, en dat vind ik heel waardevol. Maar laten we dan wel het debat blijven voeren.’

Nieuwe start

In Japan, waar ze naartoe gaat voor een groot congres en daarna voor vakantie blijft, kan ze straks even afstand nemen van alle hectiek, en plannen maken voor het rectorschap. ‘Het meest ga ik het inhoudelijke contact met bijvoorbeeld studenten missen. Dat heb ik altijd erg leuk gevonden.’ Misschien komt ze haar studenten nog eens tegen in de sporthal, waar haar volleybalteam regelmatig de krachten meet met een studententeam.’ Maar eerst wensen we onze nieuwe rector ontspanning toe, zodat ze op 1 september met nieuwe energie als rector magnificus kan starten. Vol daadkracht.