Een taal onder de knie krijgen? Gebruiken werkt beter dan veel leren

Een taal leren gebeurt het effectiefst door deze te gebruiken. Het is niet nodig om eerst veel kennis te verwerven. Dat concludeert Wim Gombert, die 17 november promoveert aan de RUG.

In een programma voor het aanleren van een vreemde taal hoeft niet veel tijd besteed te worden aan grammatica en aan lezen en schrijven, stelt Gombert. Deze vaardigheden en beheersing van de grammatica ontwikkelen zich automatisch (onbewust) in een programma dat vooral gericht is op het ontwikkelen van de luister- en spreekvaardigheid. Hierdoor kan meer tijd besteed worden aan de ontwikkeling van de spreekvaardigheid.

In de afgelopen 50 jaar is de communicatieve methode de standaard geworden in het vreemdetaalonderwijs in de wereld. Deze methode, ontstaan in de jaren 70 van de vorige eeuw, was een belangrijk middel om de integratie van burgers in de lidstaten van Europa te bevorderen. Echter, ondanks de communicatieve bedoelingen, bleef deze methode vooral gericht op taalstructuur met veel expliciete aandacht voor grammatica en een grote nadruk op schriftelijke vaardigheden (lezen en schrijven). In een dergelijke praktijk is het lastig voor leerlingen om de mondelinge vaardigheden (luisteren en spreken) te ontwikkelen.

In Nederland hebben een aantal factoren deze nadruk op schriftelijke vaardigheden versterkt. In de eerste plaats de grote onderwijshervormingen in de jaren negentig, waarin veel aandacht was voor actief en zelfstandig leren. In de tweede plaats de grote rol die commerciële leergangen hebben gekregen in het vreemdetalenonderwijs (mede in de hand gewerkt door de onderwijshervormingen). En ten slotte de centrale eindexamens, die uitsluitend de leesvaardigheid toetsen en ertoe geleid hebben dat docenten veel tijd gingen besteden aan de ontwikkeling van de leesvaardigheid.

Gombert toont met zijn promotieonderzoek aan dat het ook anders kan. Hij concludeert dat een benadering waarbij leerlingen ondergedompeld worden in de doeltaal en die uitgaat van het principe dat je een taal vooral leert door deze te gebruiken veel effectiever is dan een methode die uitgaat van het principe dat je eerst veel kennis moet verwerven voordat je de taal kunt gebruiken. Uit het onderzoek blijkt ook dat de enorme aandacht voor spreken en luisteren niet ten koste gaat van de beheersing van de grammatica en de leesvaardigheid.