Op donderdag 15 september 2022 is prof. dr. Jouke van Dijk koninklijk onderscheiden, op voordracht van de RUG. Dat vond plaats tijdens zijn afscheidscollege als hoogleraar Regionale Arbeidsmarktanalyse en voorzitter van de vakgroep Economische Geografie aan de Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen. De Groningse burgemeester K. Schuiling heeft hem de versierselen opgespeld. Van Dijk is benoemd tot Officier in de Orde van Oranje Nassau.

Jouke van Dijk (Holwerd, 1956) is een toonaangevende wetenschapper van internationale statuur, die het vakgebied Regional Science op de kaart heeft gezet. Vanuit zijn betrokkenheid bij de Noord-Nederlandse regio zet hij zich in om regio’s buiten het economische hart van Nederland verder te helpen.

‘Tweede-niveau’-steden

Van Dijk heeft zich gericht op maatschappelijke thema’s die nauw verbonden zijn, zoals regionaal-economische ontwikkeling, werkgelegenheid, productie en arbeidsproductiviteit, innovatie en technologie, krimp en vergrijzing. In zijn onderzoek naar migratie en arbeidsmarkten richtte hij zich onder meer op de gevolgen van het wegtrekken van afgestudeerde studenten uit steden als Groningen en Leeuwarden. Deze ontwikkeling zag hij als een ‘schoon exportproduct’, omdat deze studenten ambassadeurs van het Noorden zijn en later vaak terugkomen met waardevolle contacten. Ook toonde hij aan dat de groei van economische productiviteit vooral plaatsvindt in ‘tweede-niveau’-steden zoals Groningen, buiten het economische centrum van het land.

Internationale rol

Zijn idee om vanuit regio’s buiten economische centra te redeneren is door de wetenschap omarmd. In 2020 ontving Van Dijk de prestigieuze titel van Fellow van de Regional Science Association International (RSAI). Van 2014 tot 2018 was hij president van de Europese sectie van deze organisatie. Het wetenschappelijke blad van RSAI is onder zijn leiding als hoofdredacteur uitgegroeid tot een toonaangevend tijdschrift op het gebied van regionaal-economische ontwikkeling. Dankzij zijn bijdragen aan de RSAI heeft de RUG een uitstekende internationale reputatie opgebouwd en is de universiteit in 2016 geïdentificeerd als het derde centrum voor Regional Science ter wereld.

Achterstelling van het Noorden

Als geboren en getogen noorderling heeft Van Dijk zich ingezet voor het welzijn van burgers met name in Noord-Nederland, inclusief het Waddengebied. Hij roert zich in het publieke debat over de scheve verdeling van de welvaart in Nederland en de manier waarop regio’s worden benadeeld door het huidige arbeidsmarktbeleid. Zo leverde hij in 2022 cijfermatig bewijs voor het Noord-Nederlandse gevoel altijd op de tweede rang te staan als gevolg van ‘het Randstaddenken’. Uit zijn berekening bleek dat het Langman-akkoord uit 1996 er niet toe heeft geleid dat het Noorden de grote achterstand in banen kon inlopen. Als voorzitter van de Sociaal Economische Raad Noord-Nederland heeft hij bijgedragen aan de totstandkoming van een kennis- en ontwikkelingsagenda. In 2012 heeft de KNAW hem benoemd tot voorzitter en directeur van de Waddenacademie en gaf hij leiding aan de ontwikkeling van een duurzame kennishuishouding van het Waddengebied.

Effectief, kritisch en integer

Van Dijk staat bekend om zijn vermogen wetenschappelijke vraagstukken en strategische toepassingen met elkaar in verbinding te brengen en lastige wetenschappelijke kennis te vertalen naar de praktijk van alledag. Door de heldere manier waarop hij arbeidsmarktvraagstukken en andere maatschappelijke thema’s toelicht levert hij een waardevolle bijdrage aan de discussie. Hij treedt geregeld op in nationale en regionale media en is een veelgevraagd spreker op congressen, symposia en bijeenkomsten. Daarbij is hij kritisch over het Noord-Nederlandse economische beleid. Zo zet hij vraagtekens bij de inzet op waterstof als nieuwe pijler van de Noord-Nederlandse economie. Zijn mening wordt serieus genomen, ook doordat hij zijn wetenschappelijke onafhankelijkheid altijd weet te behouden en zijn adviezen deskundig onderbouwt. Hierdoor is hij in staat beleidsmakers op effectieve wijze te overtuigen, zonder zijn academische integriteit te kort te doen.