Cultuur? Vraag het de jongeren

Hoe betrek je jongeren bij cultuur? Een vraag waar overheden en de cultuursector al langer mee worstelen. Studenten van de RUG bogen zich er op verzoek van de gemeente Het Hogeland over en kwamen met een oplossing.

_{Tekst: Merel Weijer / Foto studententeam: Silvio Zangarini}

Onlangs won het project ‘Cultural Engagement of Young Adults in Het Hogeland’ van studenten Ydwer Hoekstra, Stefan Ivanov, Roos Gielen en Joren Arkes van de Faculteit der Letteren de Ben Feringa Impact Award in de categorie studenten. Het juryrapport was lovend: ‘Mooi en praktisch onderzoeksproject dat verder gaat dan enkel het doen van wetenschappelijk onderzoek. Hier heeft de mens echt wat aan.’

Uitdagend project

De studenten kwamen bij het project via de carrièreminor die studenten aan de RUG kunnen volgen. De gemeente Het Hogeland had daar de vraag neergelegd hoe ze jongeren meer kan betrekken bij cultuur. De gemeente merkte dat deze groep vaak wegblijft bij culturele activiteiten. Tijdens de coronacrisis werd pijnlijk duidelijk hoe belangrijk cultuur is als uitlaatklep is voor jongeren. Maar er mist vaak een aansluiting voor jongeren in het huidige cultuuraanbod. Het was een mooie uitdaging voor de groep studenten om een oplossing voor dit probleem te zoeken.

Team Science

In het team komen veel verschillende internationaliteiten en disciplines bij elkaar. De studenten hebben verschillende achtergronden: mediawetenschappen, informatiewetenschappen, internationale betrekkingen en geschiedenis. Dat was een voordeel want iedereen bracht zijn eigen expertise mee. “Door deze te combineren kwamen we tot resultaten die we in ons eentje niet hadden kunnen boeken. Bovendien hebben we veel van elkaar kunnen leren, door naast de inzet van onze eigen vaardigheden ook nauw samen te werken met elkaar en elkaars kennis actief aan te vullen”. Door ieders talent optimaal in te zetten kwamen de studenten al snel tot een goed geïntegreerde mixed-method benadering van het vraagstuk.

Van theater tot tiktok

De mixed-method benadering bestaat uit een theoretisch en een praktisch gedeelte. Door middel van literatuurstudie hebben de studenten geprobeerd een visie te ontwikkelen met behulp van het concept ‘cultural democracy’. “De meest voorkomende strategie in veel huidige cultuurbeleidsplannen is de democratisering van cultuur. Dan maak je het traditionele cultuuraanbod toegankelijker door barrières aan te pakken, zodat iedereen de mogelijkheid heeft om deel te nemen aan elke culturele activiteit. Deze barrières kunnen zijn: het hebben van te weinig informatie, gebrek aan interesse, het niet thuis voelen bij een culturele activiteit (gedragsmatig), slecht/geen (openbaar) vervoer, weinig tijd hebben, grote afstand of hoge kosten. Deze strategie is daarom vooral aanbodgericht.” De studenten hebben in dit project deze strategie gecombineerd met een veel nieuwere aanpak: het streven naar een ‘culturele democratie’. Daarin heeft iedereen de vrijheid om cultuur te maken en ook eigen versies van cultuur te maken. Het is daarbij van belang om het hele spectrum van culturele creativiteit te erkennen, dus niet alleen traditionele vormen. Voorbeelden hiervan zijn: vloggen, memes maken, e-sporten, gamen, graffiti of tik toks maken en bedenken. Ook spelen toegankelijkheid van materiaal, ruimte, informatie, een netwerk, ondersteuning en advies een essentiële rol, net als inspraak in hoe deze omgeving er uitziet.

Culturele ecologie

Het resultaat van deze combinatie is een culturele ecologie. Deze ecologie bestaat uit gesubsidieerde cultuur, commerciële cultuur en zelfgemaakte cultuur. In de praktijk kunnen de drie overlappen. “Het zien van cultuur als een ecologie houdt in dat alle vormen van cultuur gelijk zijn aan elkaar en dat de aandacht van beleidsmakers dan ook verdeeld moet worden over deze drie elementen. Vaak gaat die aandacht nu uit naar de aanbodzijde, de gesubsidieerde vormen van cultuur (veelal het bestaande traditionele aanbod). Door het toevoegen van het principe van een culturele democratie aan de bestaande strategie kan de vraagzijde ook haar plek innemen in cultuurbeleid. Er is dan meer ruimte voor eigen creativiteit en nieuwe vormen van cultuur.”

Niet welkom voelen

Naast dit theoretische gedeelte hebben de studenten een enquête de deur uit gedaan om de doelgroep te leren kennen. Met vragen zoals: Welke twee activiteiten doe je het liefst in je vrije tijd? Hoe vaak ga je naar een culturele activiteit? Was het makkelijk om op locatie te komen? Was de prijs het waard voor wat je kreeg? Zou je er nog een keer heen gaan? Vervolgens hebben ze een content analyse gemaakt van beleidsdocumenten van culturele instellingen in de gemeente en een focusgroep opgezet met een aantal professionals uit het culturele veld. Uit het vergelijken van deze resultaten en die van de enquête kwamen een aantal verschillen naar voren. De belangrijkste discrepantie die naar voren kwam was dat de culturele organisaties wel stellen dat de doelgroep meer dan welkom is, maar uit de inhoudsanalyse blijkt dat er niet veel moeite wordt gedaan om ze binnen te halen en zich welkom te laten voelen.

Focus op de vraag

Vanuit al deze uitkomsten samen hebben de studenten een advies gemaakt voor de gemeente. Belangrijkste aanbeveling: de gemeente moet anders kijken naar vraag en aanbod. De focus moet meer liggen op de vraag en op het actief betrekken van de jongeren bij het creëren van een passend cultuuraanbod. Dit in plaats van het alleen maar toegankelijker maken van het traditionele aanbod. In het onderzoek van de studenten is de probleemstelling omgedraaid en is er echt naar de jongeren geluisterd en gevraagd hoe volgens hen een ideaal cultuuraanbod eruit zou moeten zien. “Daarmee hebben we theorie en praktijk bij elkaar gebracht. Ons project laat daarmee zien hoe belangrijk het is en blijft om (cultuur)wetenschap te verbinden met de maatschappij.”