Corona: gouden kans voor e-bike

‘Never let a good crisis go to waste,’ zei Winston Churchill. Dat geldt ook als je het gebruik van de elektrische fiets wilt bevorderen. Gewoontedieren – zoals wij mensen – zullen hun gedrag eerder veranderen als hun leven op de kop wordt gezet. De ongemakken van de coronapandemie kunnen daarom een prima prikkel zijn om eindelijk eens over te stappen op die e-bike.

_{Tekst: Gert Gritter, afd. Communicatie RUG}

Transportgeograaf Paul Plazier is een deskundige als het gaat om de elektrische fiets. Twee jaar geleden promoveerde hij aan de RUG op een onderzoek naar het gebruik van dit steeds populairdere vervoermiddel. Hij concludeerde toen dat de keuze voor een e-bike vooral samenhangt met fietsplezier, gezondheidsvoordeel, imago en betaalbaarheid. Motieven als duurzaamheid en verkeersdrukte bleken minder belangrijk. Dat wil zeggen, voor de consument. Voor beleidsmakers en planologen doen ook die laatste twee factoren er wel degelijk toe.

Voordelen

Plazier ziet grote kansen voor de elektrische fiets, vooral voor woon-werkverkeer. ‘Wat de voordelen zijn, hangt natuurlijk af van waarvoor het een alternatief is. Als iemand de auto laat staan, zijn de winst voor het milieu, de vermindering van drukte op de weg en vergroting van de conditie meteen zichtbaar. En als iemand minder gebruik maakt van het OV, geldt ook dat het gezonder is en bovendien dat bussen en treinen minder vol zijn. Maar als de e-bike de gewone fiets gaat vervangen, vind ik dat zonde. De gewone fiets is gezonder en duurzamer. Maar: de e-bike biedt wel voordelen. Omdat het mensen die met een gewone fiets nooit waren gaan fietsen overhaalt om dat wel te doen. Recente studies tonen aan dat in Nederland mensen met een e-bike langere ritten maken dan met de gewone fiets. In het buitenland is het zo dat mensen met een e-bike ook meer ritjes gaan maken op de fiets. Dus dat zijn de mogelijke positieve effecten. Maar het uitgangspunt blijft wat mij betreft: ga zo veel mogelijk (gewoon) fietsen.’

Life events

Wat Plazier in zijn promotieonderzoek constateerde, is dat mensen meestal overstappen op een e-bike als hun leven grondig verandert. ‘Dat kan een verhuizing zijn, de geboorte van een kind, een andere baan, een scheiding. Dergelijke life events brengen vaak een korte periode met zich mee waarin alles op losse schroeven staat. Dat is bij uitstek een moment om te breken met vaste gewoonten, patronen, vanzelfsprekendheden. Dat kan de trigger zijn voor wie al langere tijd ontevreden was over het reizen van huis naar werk. De coronapandemie kan zo’n aanleiding zijn. Het leven van velen is immers radicaal veranderd: gewijzigde routines en ritmes, thuis werken in plaats van op kantoor, andere vrijetijdsbesteding, nieuwe dagindeling.’

Elektrificatie

Daarom adviseert Plazier juist nu werkgevers en overheidsinstanties om actie onder te nemen. ‘Subsidieer de mogelijkheid voor medewerkers een e-bike een poosje uit te proberen. Of geef bijvoorbeeld financiële voordelen bij de aanschaf. Stel bijvoorbeeld roadmaps op om woon-werkverkeer anders in te richten. En vooral: investeer in doorfietspaden (fietssnelwegen), zodat gebruikers plezierig en comfortabel grote afstanden kunnen afleggen.’ Ook belangrijk vindt hij het veiliger maken van fietspaden, zoals verbreding van de wegen en een prettige, rustige inrichting. Hoe dan ook, de e-bike zal blijven. ‘De elektrificatie van het vervoer hou je niet meer tegen. Denk ook aan de elektrische auto’s, scooters, steps, segways enzovoort.’

Helm

De opkomst van de e-bike is niet alleen een halleluja-verhaal. Het is drukker op de fietspaden en de verschillen in snelheid tussen verkeersdeelnemers zijn groter. Dat leidt tot onveilige situaties, soms met ernstig letsel. Dat erkent Plazier. ‘Er gaan stemmen op om een helm voor e-bikers verplicht te stellen, maar ik ben daar niet voor. Een van de grootste pluspunten van de elektrische fiets is nu juist de fietsbeleving, het gevoel in de buitenlucht te zijn en te fietsen “zonder gedoe”. Als je een helm moet dragen, schrikt dat sommige gebruikers af, ook omdat we in Nederland niet gewend zijn aan die dingen. Misschien moeten er regels komen voor jongeren en senioren, maar ik geloof meer in aanbeveling dan in verplichting.’

Mister e-bike

Vindt hij het bezwaarlijk als we hem ‘Mister e-bike’ noemen? Plazier moet lachen. ‘Nee hoor, zo word ik inderdaad wel eens genoemd. Collega’s zeggen soms ook gekscherend "de ándere fietsprofessor" tegen me, waarmee ze verwijzen naar mijn collega Marco te Brommelstroet, hoogleraar aan de UvA. Maar die titel laat ik graag aan hem. En ik moet eerlijk zeggen, zelf heb ik niet eens een elektrische fiets!’ Plazier woont in Utrecht, maar werkt deels bij de Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen van de RUG en deels bij het internationale adviesbureau Sweco. ‘Mijn werkplek daar is in de Bilt, vlakbij het KNMI. Maar dat is vanaf mijn huis nog goed te doen op de gewone fiets. Als het meer was dan zeg 15 km, zou ik wel meteen de aanschaf van een e-bike overwegen.’

Bubbeltje

Zijn twee banen hebben veel raakvlakken, omdat ze allebei betrekking hebben op vervoer (waaronder fietsgebruik). De combinatie bevalt hem goed. ‘Sweco is heel praktijkgericht, terwijl mijn werk bij de RUG natuurlijk vooral theoretisch is. Voor mijn persoonlijke ontwikkeling is dat heel prettig. Ik blijf up-to-date in mijn vakgebied en heb de kans en de tijd om nieuwe trends en ontwikkelingen te bestuderen, door contacten met collega-onderzoekers, ook internationaal. Bij Sweco kan ik meer naar buiten gaan en zie ik de relevantie in de realiteit. Dat voorkomt dat ik een academisch bubbeltje beland.’

Meer informatie

Paul Plazier