Missie: vrouwen hun eigen keuzes laten maken

Elizabeth Revai Mudzimu groeide op in het zuiden van Zimbabwe waar ze als achtjarig meisje besloot dat ze later non wilde worden. Ze wérd non en gebruikt nu haar promotieonderzoek aan de RUG om andere vrouwen te helpen hun eigen keuzes te maken. Net als zij zelf heeft gedaan.

Toen Elizabeth Mudzimu in 2017 in Groningen aankwam voor haar PhD-onderzoek bij het Centrum voor Religiewetenschap, rilde ze van de kou, ook al was het een zachte dag in mei. Aan die kou is ze nog steeds niet gewend: gehuld in een wollen vest over haar crèmekleurige habijt vertelt ze in haar werkkamer over hoe warm ze in Groningen is ontvangen: ‘Mijn buren repareren mijn fiets, zwaaien me gedag als ik naar mijn werk ga en letten op of ik weer veilig thuiskom.’

Klem tussen kerk en cultuur

Het promotieonderzoek van Mudzimu richt zich op de strategieën die vrouwen in Zimbabwe toepassen om hun seksuele en reproductieve gezondheid en rechten (SRGR) te sturen. Naar verluidt worden deze geschonden door de leer van de Katholieke Kerk en Afrikaanse culturele gebruiken.  ‘Het is mijn missie om deze vrouwen sterker te maken, zodat ze hun eigen keuzes kunnen maken als het gaat om seksualiteit en voortplanting. Investeren in de rechten van de vrouw vermindert armoede en stimuleert duurzame ontwikkeling. In een patriarchale en conservatieve maatschappij als zorgen cultuur en religie er echter voor dat vrouwen een stuk moeilijker hun eigen keuzes kunnen maken. Ik wil dat vrouwen zelfverzekerder en zelfredzamer worden; daarom is het belangrijk dat ze transformatieve strategieën leren bedenken en zelf verantwoordelijke keuzes leren maken.’

Spiritueel gesprek

Tijdens haar veldwerk in het noorden van Zimbabwe doet ze onderzoek onder Korekore-vrouwen. Ze neemt interviews af, organiseert groepsgesprekken en observeert de vrouwen in hun dagelijks leven. Ze praten over kwesties als seksualiteit, huiselijk geweld en gezondheid. Soms merkt ze dat het voor haar gemakkelijker is om het vertrouwen van vrouwen te winnen omdat ze zowel onderzoeker als non is. ‘Ik ken deze vrouwen van mijn vroegere pastorale werk en ik spreek hun taal. Soms kom ik, als non, voor een pastoraal gesprek en dan zijn ze opeens zo open dat ik allerlei wetenschappelijke data in mijn schoot geworpen krijg. Dan moet ik me wel steeds bewust zijn van het feit dat ik een onderzoeker ben en dus zorgvuldig met die data moet omgaan.’

Meer dan één verhaal

Na twee jaar onderzoek kreeg Mudzimu een krachtige openbaring. Ze besefte dat onderzoekers, zij zelf ook, naar vrouwen in Zimbabwe kijken door de ogen van activisten in plaats van onderzoekers, waardoor ze alleen zien wat ze verwachten: vrouwen die worden onderdrukt en niet zelfstandig kunnen handelen. ‘Tijdens mijn veldonderzoek zag ik juist iets heel anders. Zoals de Nigeriaanse romanschrijfster Chimamanda Ngozi Adichie het noemt, keek ik naar een enkel verhaal, zonder een kritische analyse toe te passen en zonder rekening te houden met factoren als taal en culturele context. Als we alleen naar vrouwen kijken vanuit het perspectief van één verhaal, dan doen we die vrouwen tekort, omdat we dan niet luisteren naar de verhalen die ze níet vertellen.’

Groot gezin

Zo kwam ze vrouwen tegen die op verschillende manieren proberen om onder de eisen van man en kerk uit te komen. ‘Veel vrouwen in Zimbabwe willen graag een groot gezin met veel kinderen, omdat ze zich daardoor sterker voelen. Dus als hun mannen zeggen dat twee kinderen wel genoeg is, halen ze de pil - ze laten zelfs aan hun man zien dat ze die ook echt nemen - maar ondertussen zorgen ze ervoor dat de pil niet werkt. Als ze dan toch zwanger worden, doen ze net alsof ze stomverbaasd zijn. Dit bewijst dat ze veel sterker en zelfstandiger zijn dan ik had verwacht.’ Mudzimu komt zelf uit een gezin met tien kinderen en ze weet dus goed wat dat voor vrouwen betekent. Ze gaat daarom in gesprek met de vrouwen in haar onderzoek over het maken van verstandige keuzes. ‘Is een groot gezin de enige manier om sterker in je schoenen te staan? Wat zijn alternatieven? Hoe kan je als vrouw je rechten opeisen op het gebied van seksualiteit en voortplanting op een manier die op de lange termijn houdbaar is? Tijdens mijn workshops wil ik ze graag helpen om met meer zelfvertrouwen hun eigen keuzes te maken.’

Beurs

Dit najaar was Mudzimu een van de zes winnaars van een Sustainable Society PhD Grant: een beurs van 2500 euro voor haar onderzoeksvoorstel. En vervolgens won ze ook nog eens de bonusprijs van 1000 euro voor de meest overtuigende pitch. ‘Dat was een geweldige verrassing. Met dat extra geld kan ik mijn onderzoek laten visualiseren. Dat komt me goed van pas als ik terugga.’ Ze heeft nog twee jaar te gaan om haar onderzoek af te ronden en haar proefschrift te schrijven. Maar eerst gaat ze dankzij het winnen van deze beurs terug naar Zimbabwe voor een tweede ronde veldonderzoek.

Roeping

‘Voor mij is onderzoek meer dan het toevoegen van kennis aan de wetenschap. Ik wil echt invloed hebben op de levens van mensen. Als ik klaar ben met mijn PhD, dan ga ik nadenken over hoe ik door kan gaan met het helpen van de minderbedeelde vrouwen van Zimbabwe. Misschien kan ik een postdoc gaan doen, een boek schrijven of kleine beurzen aanvragen om een platform op te zetten waarmee ik de empowerment van vrouwen kan bevorderen.’ Onderzoek is voor haar net zozeer een roeping als haar leven als een katholieke non. ‘Er is tijd om naar de kerk te gaan, er is tijd voor gebeden en er is tijd voor onderzoek, lezen en schrijven. Als ik ga hardlopen in het Noorderplantsoen, bid ik tijdens het lopen. En als ik klaar ben met mijn rozenkrans, dan ren ik door en denk ik na over mijn onderzoek.’ Ze vouwt haar handen: ‘Al die bezigheden hangen met elkaar samen.’

Elizabeth Revai Mudzimu groeide op in Masvingo in het zuiden van Zimbabwe, vlakbij Zuid-Afrika. Toen ze acht jaar was, besloot ze non te worden, maar ze moest wachten tot haar zeventiende om toe te mogen treden tot het klooster. In 2010 legde ze haar gelofte af en werd ze opgenomen in de orde van Little Children of our Blessed Lady.Na haar middelbare school verhuisde ze naar Harare om Religiewetenschap te studeren aan de universiteit. Ze behaalde haar onderwijsbevoegdheid en gaf les aan een grote middelbare school. Na haar masterdiploma wilde ze haar onderzoek voortzetten en kwam ze via NUFFIC bij toeval in Groningen terecht. In de vakgroep Comparative Study of Religion werkt ze onder begeleiding van Joram Tarusrira en Kocku von Stuckrad aan haar PhD.

^{Dit artikel is verschenen in ons alumnimagazine Broerstraat 5. Tekst: Marjan Brouwers / Foto's: Reyer Boxem}