Edelherten reageren amper op wolvenurine in Nederland en Polen

Grote carnivoren zoals wolven keren langzamerhand terug naar West-Europa, waaronder Nederland. Edelherten hebben hier ruim een eeuw in afwezigheid van wolven geleefd. De geur van wolvenurine maakt hen hierdoor niet waakzamer, laten onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen in samenwerking met het Mammal Research Institute (MRI) zien. Dit onderzoek is 27 november 2019 gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift PLOS ONE.

Om de kans op predatie te verkleinen worden edelherten over het algemeen waakzamer, en eten minder op plekken waar hun belangrijkste predator de wolf vaak rondloopt. Door dit soort gedragsveranderingen kunnen de teruggekeerde wolven indirect de begrazingsdruk van edelherten op jonge boompjes verlagen. “Maar dan moeten de herten in de gebieden waar de wolf na decennia van afwezigheid is teruggekeerd, de geur van de wolf wel associëren met potentieel gevaar”, legt RUG-promovenda Annelies van Ginkel uit, ook verbonden aan het Mammal Research Institute van de Poolse Academie van Wetenschappen. “Om dit te testen hebben we de reactie van edelherten ten opzichte van water (geen geur), wolvenurine (geur van predator) en allesreiniger (onbekende geur) bekeken met cameravallen in Nationaal Park Veluwezoom, en vergeleken met het gedrag van edelherten in Białowieża in Polen, die al lange tijd met wolven samenleven.”

Schrikreactie

De uitkomsten zijn verrassend, aangezien zowel de edelherten in Białowieża als die op de Veluwe geen verandering in gedrag vertoonden bij wolvenurine in vergelijking met water. De onderzoekers zagen op de camerabeelden zo af en toe wel een schrikreactie als de edelherten erg dicht bij de wolvenurine kwamen, maar dit gebeurde zeer sporadisch. “Daarom denken we dat er een sterkere of een combinatie van signalen nodig is voordat edelherten hun gedrag aanpassen”, legt hoogleraar Chris Smit van de RUG uit, “zoals territoriale markeringen in combinatie met het daadwerkelijk zien van een wolf.”

Drukke Veluwe

“Onverwachts is ook dat de edelherten in Białowieża wel minder foerageerden bij de allesreiniger, terwijl de edelherten op de Veluwezoom niet op die geur reageerden”, aldus prof. dr. Dries Kuijper, hoogleraar aan het MRI. Van Ginkel: “We vermoeden dat Veluwse edelherten de geur van allesreiniger associëren met menselijke aanwezigheid, omdat ze goed gewend zijn aan hoge bezoekersaantallen en de geur daardoor minder onbekend is dan we in eerste instantie dachten.” In het minder druk bezochte woud van Białowieża is de zeepgeur waarschijnlijk onbekender, wat de reactie van de edelherten verklaart.