Help mee met in kaart brengen van plastic vervuiling in en om de Waddenzee

Op 2 januari 2019 zijn boven de Waddeneilanden 345 containers over boord geslagen van het vrachtschip MSC Zoe. Op de eilanden en de Friese/Groningse kust is veel troep aangespoeld, waaronder fijne HDPE-plastic korrels. Vooral deze plastics vormen een potentiële ecologische ramp die we nu nog onvoldoende overzien. Onder leiding van de RUG hebben marien ecologen uit heel Nederland afgelopen dagen op Schiermonnikoog uitgezocht wat de beste methode is om de plastics in kaart te brengen. Marien ecoloog Laura Govers (RUG/NIOZ): "We hebben gekozen voor een methode waarbij alle mensen met een groot hart voor de wadden mee kunnen doen. Vrijdag 11 januari is de webapp waddenplastic.nl gelanceerd waarmee iedereen de wijd verspreidde microplasticvervuiling in het hele Waddengebied in kaart kan brengen. Echte citizen science zeg maar.”

De RUG doet al meer dan 40 jaar onderzoek aan het bijzondere waddenecosysteem vanuit het biologisch veldstation 'de Herdershut' op Schiermonnikoog. Omdat de aangespoelde plastic korrels mogelijk grote ecologische gevolgen hebben voor de kwetsbare waddennatuur, hebben de onderzoekers deze week een eerste basisinventarisatie uitgevoerd om in kaart te brengen wat er nu eigenlijk ligt op het eiland. En ook waar het met de storm van 8 januari jl. terecht is gekomen. Deze minimale informatie is nodig om toekomstige bevindingen in relatie tot plastic te kunnen duiden.

Gevolgen voor de voedselketen

Prof. dr. Tjisse van der Heide, verbonden aan RUG en NIOZ: "De grote stukken zijn gelukkig snel opgeruimd. Maar om die kleine korrels op te rapen heb je haast een pincet nodig." Het plastic en piepschuim dat achterblijft, waaronder dus ook de korrels, valt met verloop van de tijd steeds verder uitéén tot micro- of zelfs nanoplastics. "En die kunnen gegeten worden door dieren onder in de voedselketens: pieren, mosselen, dieren in de bodem. Deze dieren worden op hun beurt weer gegeten door grotere dieren, waaronder vogels en zoogdieren. Op de lange termijn hoopt het plastic zich steeds verder in de voedselketen op."

Doe mee!

Dr. Laura Govers: “Op www.waddenplastic.nl kan iedereen meehelpen met het in kaart brengen van de aangespoelde microplastics in en om de Waddenzee na de containerramp. Hiermee krijgen we hopelijk een goed ruimtelijk beeld waar de korrels liggen en of dat gekoppeld is aan vloedmerk. Dit kan helpen om gerichte schoonmaakacties op touw te zetten. Daarnaast kan deze data een goede baseline vormen voor het lange termijn onderzoek.”
Naast RUG en NIOZ zijn ook onderzoekers van Wageningen Universiteit en de Radboud Universiteit betrokken bij dit onderzoek.

Er is ook een instructiefilmpje gemaakt voor iedereen die aan de slag wil komende dagen.

Update 15 januari 2019 van Laura Govers:

Op 11 januari lanceerde de RUG de website waddenplastic.nl , een citizen science initiatief waarbij iedereen mee kan helpen aan het in kaart brengen van de aangespoelde HDPE-korrels na de containerramp. De website dient twee doelen: in kaart brengen van de verspreiding en hoeveelheden van plastic korrels ten behoeve van gerichte opruimactiviteiten, en het bepalen van een uitgangspositie (0-situatie) van de plastic vervuiling ten behoeve van toekomstige observaties in lange termijn meetreeksen.

Vanaf zaterdag 12 januari hebben mensen in het hele Waddengebied, van Den Helder tot Ameland, Rottums, Eemshaven en de Dollard (zie kaart) meegeholpen met het in kaart brengen van microplastic korrels. In totaal zijn meer dan 200 individuele observaties gedaan. We zijn erg blij met deze vrijwillige inzet waarbij zich al grove patronen aftekenen op de kaart. De meeste korrels lijken zich op het oostelijke wad te bevinden (de rode en paarse stippen op de kaart), al zijn er nog weinig observaties gedaan in de westelijke Waddenzee. Gemiddeld zijn er over het hele waddengebied 32 korrels per meetvlak van 40x40 cm aangetroffen (198 korrels/m²), met uitschieters naar >100 getelde korrels (>619/m²) bij Lauwersoog, op Ameland, Schiermonnikoog en de Rottums.

Interessante eerste resultaten, maar… we hebben nog veel meer hulp nodig om het hele Waddengebied in kaart te brengen! 'Gaten' op de Noordzeestranden van de eilanden en langs de vastelandskust moeten nog worden ingevuld, en we zijn ook erg geïnteresseerd naar de ontwikkelingen in de tijd. Bijvoorbeeld om te kunnen beantwoorden of nog steeds nieuwe korrels aanspoelen en wat de hoge windsnelheden van de afgelopen dagen voor effect hebben gehad. De oproep is dus: help mee met dit citizen science initiatief dat wordt gesteund door Rijkswaterstaat, de natuurbeheerders in het Waddengebied, Programma naar een Rijke Waddenzee en de Waddenvereniging.