Zes miljoen euro EU-subsidie voor onderzoek gericht op persoonlijke interventies voor patiënten met borstkanker

De Europese Unie kent zes miljoen euro subsidie toe aan MESI-STRAT, een groot internationaal onderzoeksconsortium onder leiding van professor Kathrin Thedieck van het Universitair Medisch Centrum Groningen. Het onderzoek heeft een looptijd van bijna vijf jaar en richt zich op de samenhang tussen het metabolisme van borstkanker en oncologische signalering aan de hand van systeemgeneeskunde. Het voornaamste doel van het onderzoek is het ontwikkelen van nieuwe modellen om patiënten aan de hand van verzamelde onderzoeksgegevens te kunnen indelen in subgroepen om daardoor gerichte, persoonlijke interventies te kunnen inzetten.

Borstkanker is een complexe aandoening die zowel in de EU als daarbuiten veel voorkomt. Vijfenzeventig tot tachtig procent van de patiënten heeft een oestrogeenreceptor-positieve (ER+) tumor en wordt behandeld met hormoontherapie. Deze vorm van behandeling, waarbij de door de oestrogeenreceptoren gestimuleerde tumorgroei wordt afgeremd, blijkt zeer effectief te zijn. Op termijn komt de tumor echter bij een aanzienlijk deel van de patiënten terug in uitgezaaide vorm. Bovendien blijven de recidivecijfers vrijwel gelijk gedurende een periode van twintig jaar.

Metabolisme van borstkanker – een nieuw concept voor risicostratificatie

In het MESI-STRAT-project worden metabolische markerpanels ontwikkeld die meetbaar zijn in bloed en urine. Aan de hand hiervan kunnen patiënten worden ingedeeld in risicogroepen, kan resistentie tegen hormoontherapie worden gemonitord en kunnen klinische beslissingen worden genomen tijdens de hormoontherapie. Dit is een nieuwe concept, aangezien er nog weinig onderzoek is gedaan naar de diagnostische en therapeutische betekenis van het metabolisme van borstkanker. Na succesvolle testen in preklinische modellen zullen clinici en researchpartners verenigd in het consortium onderzoek doen naar de voorspellende markerpanels en hiermee samenhangende behandelingen in het kader van het MESI-STRAT-project. Een longitudinale analyse van resistentie tegen hormoontherapie en terugkeer van de ziekte kan worden uitgevoerd dankzij een unieke verzameling borstkankerweefsel en serum van patiënten die meer dan 10 jaar gevolgd zijn. Deze zijn afkomstig van de PATH biobank, een patiëntenorganisatie en mede-coördinator van MESI-STRAT.

Doel en aanpak

In het MESI-STRAT-project wordt de samenhang tussen het metabolisme van borstkanker en oncologische signalering (MEtabolische SIgnalering) onderzocht volgens een systeemgeneeskundige benadering. In het kader van het project worden nieuwe modellen ontwikkeld om patiënten op basis van onderzoeksgegevens in te delen in subgroepen met verschillende resistentiemechanismen tegen hormoontherapie. Het doel van het project is om voorspellende factoren te identificiëren die relevant zijn voor (i) risicostratificatie voor en tijdens de hormoontherapie; (ii) het beoordelen van het recidive risico na beëindiging van de hormoontherapie; (iii) het vaststellen van markerpanels die als richtsnoer kunnen dienen voor bestaande therapieën voor hormoontherapieresistente patiënten; (iv) het ontwikkelen van nieuwe therapieën op basis van resistentiemechanismen.

Een Europees team van oncologen, modelmakers, bioinformatici en experimentele onderzoekersgaat mede aan de hand van netwerkanalyses en farmacogenomica nieuwe rekenmodellen ontwikkelen waarmee multi-omics data kunnen worden geïntegreerd en kan worden onderzocht welke metabolische en signalerende netwerken aan de basis staan van hormoontherapieresistentie.

Het MESI-STRAT-consortium

MESI-STRAT is een 57 maanden durend project waarvoor een subsidie van 5,95 miljoen euro is toegekend. Het project word geleid door Prof. Kathrin Thedieck van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG). Mede-coördinator van het project is Dr. Tobias Anzeneder van de Duitse patiëntenorganisatie ‘Patients’ Tumor Bank of Hope’ (PATH) (http://path-biobank.org/index.php/en/).

Veertien partners uit zes Europese landen nemen deel aan het MESI-STRAT-project. Modelmakers en onderzoekers verbonden aan de universiteit in Newcastle upon Tyne in Groot-Brittannië (Dr. Daryl Shanley) en de universiteitskliniek Charité in Berlijn, Duitsland (Prof. Christine Sers) verlenen hun medewerking aan de onderzoeksactiviteiten in het UMCG (Prof. Kathrin Thedieck) die gericht zijn op oncologische signalering via mTOR- en MAPK-netwerken. Onderzoekers en modelmakers aan het Duitse kankeronderzoekscentrum DKFZ (Dr. Christiane Opitz), de universiteiten van Bergen, Noorwegen (Prof. Mathias Ziegler), Arctic University of Norway, Tromsø, (Prof. Ines Heiland) en Neuroimmun GmbH in Karlsruhe, Duitsland (Dr. Karl-Heinz Kellner) doen onderzoek naar de metabolische netwerken binnen het tryptofaan- en NAD-metabolisme. Het beheer en de analyses van de modellen en data worden uitgevoerd door het HITS gGmbH in Heidelberg (Prof. Wolfgang Müller) en de Durham University (Dr. Sushma Grellscheid). SysBioSim B.V. (Basak Tektemur-Altay) in Leiden stemt onze modellen af op de farmaciesector. Onze rekenmodellen worden ontwikkeld, afgestemd en gevalideerd op basis van in-vitro- en in-vivo-patiëntmodellen van het Vall d’Hebron Institute of Oncology in Barcelona, Spanje (Dr. Violeta Serra) en het de Duve Instituut in Brussel (Prof. Benoit Van den Eynde), en op basis van patiëntmateriaal uit klinische trials die worden verricht in het kader van en in samenhang met het MESI-STRAT-project. De klinische trials in het kader van MESI-STRAT worden gecoördineerd door de clinicus en wetenschapper Dr. Christiane Opitz (DKFZ) en uitgevoerd door de PATH biobank (Dr. Tobias Anzeneder) en het universiteitsziekenhuis in Heidelberg (Prof. Sarah Schott en Prof. Andreas Schneeweiss).

Meer informatie

Meer informatie over dit project is te vinden op www.mesi-strat.eu.