Groningen rookvrij: op naar een compleet rookvrije stad?

Opinie, door prof. Brigit Toebes en dr. Machteld Hylkema

Rookverboden heb je in allerlei soorten en maten. We zijn inmiddels gewend aan een rookverbod in restaurants, cafés en openbare gebouwen. Groningen wil echter een stap verder gaan en de eerste rookvrije stad van Nederland worden. Een aantal speeltuinen en scholen is inmiddels rookvrij, in het hoger onderwijs wordt roken ontmoedigd en vanaf dit jaar mag er bij de entree van een aantal publieke gebouwen niet meer worden gerookt.

Vanuit gezondheidsperspectief is een rookvrije stad belangrijk. Onderzoek toont aan dat er een verband is tussen de introductie van rookverboden en de gezondheid van pasgeboren baby’s. Daarnaast weten we dat meeroken bijna net zo slecht is voor de gezondheid als roken, al geldt dit met name wanneer mensen binnenskamers blootgesteld worden aan deze rook. Elke niet-gerookte sigaret zal meehelpen om de buitenlucht schoon te houden. Bovendien is het prettig om niet door een haag van sigarettenrook te lopen voor je een ziekenhuis of een school betreedt. Dit geldt met name voor jongeren waarvoor heel duidelijk geldt: ‘zien roken, doet roken’.

Hoe ver willen we gaan met rookverboden? De belangen en rechten van kinderen spelen hierbij een belangrijke rol. De beslissing van kinderen en jongeren om te gaan roken wil je zo veel mogelijk uitstellen. Immers, een kwart van de jongeren rookt de eerste sigaret al voor de leeftijd van 13 jaar en slechts 5% van de rokers begint na de leeftijd van 24 jaar. Het introduceren van rookverboden op plaatsen waar kinderen en jongeren samenkomen als speeltuinen, schoolpleinen en sportclubs heeft in dat licht voorrang. Rookvrije zones rond gebouwen en rookvrije straten zijn een volgende stap in het gezonder maken van onze leefomgeving Interessant genoeg zijn ze in het Verenigd Koninkrijk en Italië al een stap verder en zijn er voorzichtig positieve ervaringen met de invoering van een rookverbod in de auto indien er een kind aan boord is.

Dit betekent niet dat rookverboden zomaar ingevoerd kunnen worden. We dienen rekening te houden met het draagvlak binnen de maatschappij. Een rookverbod maakt immers inbreuk op het recht op zelfbeschikking en de bewegingsvrijheid van de roker. Hoe ver wil je die beknotten? Een rookverbod rond openbare gebouwen lijkt haalbaar, doch rookvrije straten zijn wellicht toekomstmuziek.

Een veelgehoord bezwaar tegen de Groningse plannen betreft de handhaving. De geplande rookverboden zouden nutteloos zijn omdat formele handhaving van deze maatregelen niet praktisch uitvoerbaar is. Handhavingsdeskundigen zijn het er echter over eens dat de sociale norm belangrijker is dan de formele handhaving. Als men het erover eens is dat roken bij de ingang van een ziekenhuis niet langer acceptabel is dan zal men elkaar daarop aanspreken.

Rookverboden en andere tabaksmaatregelen zijn een effectief middel om de samenleving gezonder te maken. Laten we er dus met zijn alleen voor zorgen dat toekomstige generaties Groningers de kans krijgen om gezonder op te groeien!