Onderling contact tussen patiënten via social media leidt tot betere relatie met zorgverlener

Chronisch zieken hebben baat bij online medisch advies van andere patiënten via bijvoorbeeld een Facebookgroep. Onderling contact tussen patiënten via social media heeft namelijk vaak een positief effect op de relatie tussen patiënt en zorgverlener. Vooral wanneer de online interactie van chronisch zieken gericht is op het uitwisselen van emotionele steun kan dat de band van patiënten met hun dokter versterken. Verrassend genoeg blijkt vooral het geven (en niet het ontvangen) van emotionele steun aan lotgenoten de relatie met de eigen zorgverlener positief te beïnvloeden.

Dat concludeert Edin Smailhodzic in zijn proefschrift Transformative effects of social media: How patients’ use of social media affects roles and relationships in healthcare. Hij promoveert op 18 oktober aan de Rijksuniversiteit Groningen. Zijn onderzoek werd begeleid door prof.dr. Albert Boonstra en prof.dr.ir. David Langley.

Patiëntenforums en online gemeenschappen

Smailhodzic onderzocht de invloed van social media op de relatie tussen patiënt en professionals in de gezondheidszorg. Hij analyseerde berichten op patiëntenforums en online gemeenschappen van diabetici en mensen met hersenletsel, en interviewde patiënten en artsen. Door online kennis over hun aandoening uit te wisselen zijn patiënten zelfbewustere en deskundigere gesprekspartners van medische professionals, stelt Smailhodzic.

Zelfbeschikking

Smailhodzic gebruikte het psychologische perspectief van zelfbeschikking om de veranderende relatie tussen patiënten en hun zorgverleners te verklaren. Hij stelde vast dat emotionele online ondersteuning van patiënten onderling belangrijker is dan informatieve ondersteuning. ‘Patiënten beginnen vaak met social media om informatie te zoeken. Maar juist de emotionele steun die zij online vinden heeft een positieve invloed op de relatie met hun zorgverlener. De verwantschap tussen patiënten vergroot namelijk hun zelfbeschikking en versterkt op die manier hun positie ten opzichte van de medisch professional. Kennelijk bevordert die meer gelijkwaardige positie het vertrouwen in de arts en het proces om tot een gezamenlijke behandeling te komen. Opvallend is daarbij dat juist het géven van emotionele steun aan lotgenoten – en niet het krijgen van steun – de zelfbeschikking van de patiënten verhoogt.’

Aanvulling op reguliere zorg

Socialmediagebruik verandert de rol van zieken en zorgverleners, onder meer omdat het patiënten in staat stelt te leren van de ervaringen van anderen. Daarnaast kan informatie-uitwisseling op social media er toe leiden dat traditionele, offline gezondheidszorg wordt vervangen of aangevuld. ‘Tijdens mijn onderzoek zag ik nieuwe online samenwerkingen met artsen ontstaan. Bijvoorbeeld een arts die op een patiëntenforum veel gestelde vragen beantwoordt waardoor patiënten geen aparte afspraak hoeven te maken’, zegt Smailhodzic.

Huisarts als coach

Patiënten op social media veranderen ook het handelen van huisartsen, concludeert Smailhodzic op basis van 19 interviews. In plaats van hun patiënten als het ware van bovenaf te instrueren gaan huisartsen hun patiënten coachen, zodat de patiënt zelf een actieve rol kan spelen in het behandelproces. ‘Patiënten kunnen ongerust raken van de informatie die zijn vinden op social media. De huisarts is daardoor meer gericht op het verlenen van sociaal-emotionele ondersteuning dan op het uitvoeren van puur technische handelingen. Daarnaast komen patiënten met een hoger kennisniveau bij de huisarts. Vooral in het geval van zeldzame aandoeningen kunnen huisartsen daardoor van hun patiënten leren.’