Sytze Brandenburg benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw

Woensdag 26 april is prof.dr. S. (Sytze) Brandenburg op voordracht van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) koninklijk onderscheiden tijdens de jaarlijkse lintjesregen. Hij werd benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. Hij werd gedecoreerd door burgemeester P.E.J. den Oudsten van de gemeente Groningen in het Stadhuis in Groningen.

Hoogleraar Versnellerfysica Sytze Brandenburg (Leeuwarden, 1954), is al dertig jaar één van de belangrijkste experts ter wereld op het gebied van cyclotrondeeltjesversnellers en de diverse toepassingen hiervan in de gezondheidszorg, zoals in de protonentherapie bij kanker. Zijn grote wetenschappelijke kennis, innovatieve gedrevenheid en helder geformuleerde adviezen - tevens gebaseerd op de stedenbouwkundige eisen -, hebben geresulteerd in het tot stand komen van het Groningen Protonen Therapie Centrum dat nu wordt gebouwd bij het Universitair Medisch Centrum Groningen.

Naar verwachting worden hier eind dit jaar de eerste kankerpatiënten behandeld met een nieuwe door hem ontwikkelde methode waarmee een tumor wordt aangepakt zonder chirurgische ingrepen of chemotherapie, en waarbij omliggend weefsel en vitale organen worden gespaard. Bestralingen kunnen hierdoor de levensverwachting van patiënten sterk verhogen. Naast het Groningen Protonen Therapie Centrum zullen er in Nederland nog drie centra voor protonentherapie worden geopend. Zonder de inzet, bijdrage en expertise van Brandenburg had de protonentherapie in Nederland niet gerealiseerd kunnen worden.

Mede door Brandenburgs enorme netwerk zijn veel samenwerkingsverbanden opgezet. Zo zijn recentelijk contacten gelegd met het UMC Utrecht om te komen tot de realisatie van een onderzoeksfaciliteit naar MRI-gestuurde protonentherapie. Het is een wereldwijd uniek project, waarmee zijn expertise wordt gecombineerd met de expertise van het UMCU op het gebied van MRI-gestuurde radiotherapie.

Nieuwe toepassingen

Brandenburgs inbreng speelt een cruciale rol bij het ontwerp en de bouw van versnellers voor medische toepassingen bij behandelcentra over de hele wereld. De behandelcentra doen vaak zelf een beroep op zijn wetenschappelijke en bedrijfseconomische expertise. Zijn adviezen zijn cruciaal om de realiseerbaarheid en de bedrijfszekerheid van deze apparaten te verbeteren.

Brandenburg is al twintig jaar verantwoordelijk voor de bedrijfsvoering van de AGOR cyclotrondeeltjesversneller, die door de RUG wordt gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek. Hij bleef de versneller voortdurend innoveren, zocht en vond telkens weer nieuwe toepassingen, en werd daardoor een wereldleider op dit vakgebied. Tijdens door hem georganiseerde internationale conferenties wil hij vakgenoten enthousiasmeren en opleiden in de versnellerfysica en er zo voor zorgen dat de kennis en kunde over een zo breed mogelijk aantal landen wordt verspreid.

Nieuwe nationale standaard

In 2014 vroeg Brandenburg een patent aan voor een methode waarbij door het toevoegen van een chemische substantie aan water de dosisverdeling van de energieafgifte door versnelde geladen deeltjes in water bijzonder nauwkeurig gemeten kan worden, zelfs bij de hoge doses die in klinische omstandigheden gebruikelijk zijn. Door dit onderzoek is er een nieuwe nationale standaard gekomen voor het nauwkeurig meten van stralingsdoses.

De kennis, ervaring en brede belangstelling die Brandenburg heeft voor maatschappelijke vraagstukken hebben er ook toe geleid dat hij gevraagd is om adviezen te geven over nieuwe methoden voor de verbetering van chipfabricage bij ASML. Daarnaast is hij bijzonder actief in het ontwikkelen van methoden voor het bepalen van de stralingshardheid van elektronische componenten, die gebruikt worden in hoogwaardige technologische producten in de lucht- en ruimtevaart en in de auto-industrie.

Diverse adviesraden

De rol die Brandenburg speelt in al deze ontwikkelingen wordt gekenmerkt door het leiden en initiëren van wetenschappelijke discussies over stralingseffecten op materie, zijn uitgebreide begrip van het gebied van methoden voor stralingsdetectie en zijn zeer gedegen kennis op een zeer breed terrein van de fundamentele en toegepaste natuurkunde. De resultaten van dit wetenschappelijke onderzoek zijn terug te vinden in zijn uitgebreide lijst aan publicaties in vooraanstaande tijdschriften, niet alleen in de natuurkunde, maar ook in de geneeskunde.

Brandenburgs adviezen en expertise worden wereldwijd gebruikt om deeltjesversnellers te verbeteren en/of beter te benutten. Vanwege zijn diepgaande, heldere en zeer zorgvuldig geformuleerde adviezen, wordt hij vaak uitgenodigd voor adviesraden die zich buigen over grote en/of complexe faciliteiten, zoals SPIRAL2 in Frankrijk en ISOLDE bij het CERN in Zwitserland. Deze faciliteiten zijn op hun terrein wereldwijd toonaangevend.