Waarden achter crowdfunding van cultuur in beeld

Nu in het overheersende neoliberale politieke klimaat het niet meer zomaar logisch is dat de overheid de cultuursector financiert, wordt gekeken naar alternatieve vormen van financiering. Crowdfunding, het ophalen van kapitaal door een grote groep donoren aan te spreken die elk een klein beetje geld bijdragen, wordt als één van de mogelijkheden gezien. Maar welke waarden spelen een rol bij de beslissing van crowdfunders om een bijdrage te leveren? Quirijn van den Hoogen, docent kunstsociologie en kunstbeleid, zocht het uit samen met voordekunst, het grootste online platform voor crowdfunding in de cultuursector. Ze vonden goed nieuws en minder goed nieuws.

Onderdeel van de artistieke gemeenschap

Voor het onderzoek maakten zij een analyse van de projectvoorstellen van kunstenaars zoals die op de website van voordekunst te vinden zijn. Daarnaast werd een online-enquête verstuurd aan 4.000 donateurs op de website. De enquête werd door 547 mensen ingevuld. Crowdfunders blijken gedreven te worden door waarden die ook in de cultuursector zelf en bij publieke financiers van belang zijn: een goed idee dat aansprekend wordt gebracht, dat tot ontwikkeling van de kunst of de maker zelf leidt maar ook maatschappelijk gelegitimeerd kan worden. Daarnaast moeten de projectmakers transparant zijn over hoe ze middelen besteden. Dat kan door een goede begroting en door helder te zijn welke tegenprestatie voor de bijdrage wordt geleverd. Dat lijkt allemaal erg marktgericht, maar deze waarden zijn helemaal niet dominant in de afweging, ze zijn slechts ondersteunend. 35% van de donateurs geeft een bijdrage die veel hoger is dan de monetaire waarde van de tegenprestatie of verlangt zelfs helemaal niets terug. Dit duidt er op dat crowdfunders zichzelf niet als consumenten maar als onderdeel van de artistieke gemeenschap zien. En vaak zijn ze dat ook: 18% van de donateurs is collega van de maker, bij mensen die vaker doneren is dat zelfs een kwart. Voor een deel financiert de cultuursector zichzelf via crowdfunding.

Geen vervanging van subsidie

Dat wil nog niet zeggen dat crowdfunding als vervanging van subsidie kan dienen. Van den Hoogen bespeurt bij overheden de neiging om zo te denken maar wijst op de gevaren: met projectbijdragen van tussen de 5.000 en 5.500 euro, het gemiddelde bedrag dat via voordekunst wordt opgehaald, kun je structurele culturele voorzieningen als oefenruimten, bibliotheken, concertzalen en musea niet open houden. En het zijn juist die structurele voorzieningen die de projectmakers nodig hebben om hun projecten te realiseren en het resultaat aan het publiek te tonen.

Meer informatie

Zie de profielpagina van Van den Hoogen voor meer informatie over het onderzoek.