Lever ernstig ondervoede kinderen kan voeding niet meer verwerken

Ernstig ondervoede kinderen in ontwikkelingslanden overlijden vaak alsnog nadat ze al zijn opgenomen in een hervoedingsprogramma volgens de richtlijnen van de Wereldgezondheidsorganisatie. Hun lever is zo erg beschadigd dat ze de gespecialiseerde voeding niet kunnen verwerken. Het mechanisme hierachter is nu voor het eerst ontrafeld in een 6 jaar durend onderzoek van kinderarts Robert Bandsma van het The Hospital for Sick Children in Toronto en verbonden aan het UMCG, dat hij samen met biochemici Barbara Bakker en Hans Jonker van het UMCG uitvoerde. Zij publiceren hierover in de decembereditie van het Journal of Hepatoly.

Jaarlijks sterven er wereldwijd bijna zes miljoen jongetjes en meisjes vóór hun vijfde verjaardag, het overgrote deel in ontwikkelingslanden. Een half miljoen van deze kinderen gaat dood aan de gevolgen van ernstige ondervoeding ondanks dat ze gespecialiseerde voeding en antibiotica toegediend krijgen volgens de richtlijnen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). “Van de ernstig ondervoede kinderen die in ziekenhuizen worden opgenomen, overlijdt zo’n 20 procent al tijdens de opname”, vertelt Robert Bandsma. “Data van deze behandelcentra laten zien dat binnen een jaar na hun ontslag nog eens 15 tot 20 procent van de kinderen overlijdt. Dat zijn schrikbarende aantallen.”

Vette lever

Uit eerdere studies blijkt dat de stofwisseling van kinderen met kwashiorkor, het type ernstige ondervoeding dat gepaard gaat met het kenmerkende hongerbuikje, totaal van slag is. Het lichaam kan voedingsstoffen daardoor niet goed meer opnemen. Tevens blijkt dat de lever van deze kinderen het vet dat zij in hun lichaam hebben, niet kan verbranden en omzetten in suiker. Er gaat dus iets mis bij de vetstofwisseling in de lever.

Ernstig beschadigd

Bandsma onderzocht dit mechanisme bij ratten die hij op een ondervoedingsdieet zette. De biochemici Bakker en Jonker, beiden gespecialiseerd in energiestofwisseling, zagen dat de levercellen van de ondervoede ratten niet meer goed in staat waren om vet te verbranden. Dat vet stapelde zich vervolgens op in de cellen. Om toch aan energie te komen, begonnen de cellen delen van zichzelf op te eten. Toen de ratten een medicijn toegediend kregen dat aan volwassen patiënten gegeven wordt om vetgehaltes in bloed te verlagen, nam de vetconcentratie in hun lever af en herstelde de ontregelde stofwisseling zich grotendeels.

In balans

Kinderen medicijnen geven die voor volwassenen bestemd zijn en die mogelijk bijwerkingen hebben, is geen oplossing. Nu het mechanisme van de verstoorde vetstofwisseling in de levercellen gedeeltelijk is ontrafeld, biedt dit wel een ingang om te kijken hoe dit proces op een andere manier te beïnvloeden is. Dit zou mogelijk kunnen met bepaalde voedingsstoffen, zoals visolie. Misschien zijn in de toekomst wel voedingsstoffen aan het hervoedingsprogramma toe te voegen om de stofwisseling daardoor weer in balans te brengen.

De link naar de decembereditie van het Journal of Hepatology: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S016882781630263X