Vitamine D en minder zout beste voor patiënten met chronische nierschade

Een gecombineerde behandeling met zoutbeperking en het actief toedienen van vitamine D-supplementen, blijkt goed te werken voor patiënten met chronische nierschade die met de standaardtherapie eiwitverlies houden. Dit concludeert Charlotte Keyzer van het Universitair Medisch Centrum Groningen in haar promotieonderzoek waarop zij 16 november promoveert aan de RUG.

Een tekort aan vitamine D leidt sneller tot nierschade. Dit is vooral het geval bij patiënten die veel zout gebruiken waardoor het zogeheten hormoonsysteem RAAS wordt ontregeld. Door zowel in het RAAS als in de mineraalhuishouding in te grijpen kan bij nierpatiënten de achteruitgang in nierfunctie verbeteren en het risico op hart- en vaatziekten verminderen.

Chronische nierschade treft 8-16% van de wereldbevolking wereldwijd en is een groeiend probleem. Het kan leiden tot nierfalen waarbij patiënten afhankelijk worden van dialyse of niertransplantatie. Chronische nierschade wordt gekenmerkt door ontregelingen in twee belangrijke regelsystemen in het lichaam: enerzijds het renine-angiotensine-aldosteron systeem (RAAS), waardoor een hoge bloeddruk ontstaat en het lichaam vocht vasthoudt, en anderzijds de mineraalhuishouding, waardoor vaatverkalking optreedt maar ook botziekten ontstaan. De klassieke behandeling van nierschade is erop gericht om het ontregelde RAAS met medicijnen te reguleren, waardoor de bloeddruk daalt en eiwitverlies uit de zieke nieren wordt verminderd. Vaak lukt dit echter onvoldoende en ontwikkelen nierpatiënten toch nog verdergaand nierfunctieverlies en een sterk verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Charlotte Keyzer onderzocht in haar proefschrift hoe gecombineerd ingrijpen in én het RAAS én de mineraalhuishouding kan leiden tot een betere behandeling van nierpatiënten.

Vitamine D-tekort

Uit haar onderzoek blijkt dat een vitamine D-tekort, vooral bij patiënten die veel zout gebruiken en daardoor een sterker ontregeld RAAS hebben, sneller leidt tot nierschade. Ook blijkt uit haar studie dat vitamine D-tekort een groter risico op overlijden geeft. Vervolgens onderzocht Keyzer in een landelijk uitgevoerde klinische studie het effect van een gecombineerde interventie met zoutbeperking en actief vitamine D-supplementen. De conclusie hiervan is dat voor patiënten met chronische nierschade die eiwitverlies houden ondanks de standaard therapie van RAAS-blokkade, deze combinatie een goede aanvullende behandeling vormt. Dit omdat deze de hoeveelheid eiwit in de urine het meest effectief verlaagt.

Vaatverkalking

Vaatverkalking is een belangrijke oorzaak van het verhoogde risico op hart- en vaatziekte bij nierpatiënten. Voortschrijdende vaatverkalking komt bij nierpatiënten veel voor. Recent is er een nieuwe test ontwikkeld die de verkalkende eigenschappen van het bloed kan bepalen; de optelsom van de factoren die verkalking bevorderen en factoren die verkalking remmen. Om de behandeling van vaatverkalking verder te kunnen verbeteren, identificeerde Keyzer verschillende factoren die een belangrijke rol spelen in het verkalkingsproces. Uit haar onderzoek blijkt dat een te hoog gehalte aan fosfaat en het bijschildklier hormoon PTH en juist een tekort aan magnesium en vitamine K deze verkalking stimuleren. Dit biedt aanknopingspunten voor behandeling om deze verkalking tegen te gaan en daarmee het risico op hart- en vaatziekten te verminderen.

Geïntegreerde benadering

Volgens Keyzer zorgt een geïntegreerde benadering met medicijnen en dieetmaatregelen die zowel het RAAS-hormoonsysteem als in de mineraalhuishouding ingrijpen, dat de behandeling van nierpatiënten wat betreft voorkomen van de achteruitgang van de nierfunctie als vermindering van hart- en vaatziekten wordt verbeterd.

Curriculum vitae

Drs. C.A. Keyzer (Eindhoven, 1987) studeerde geneeskunde aan de Rijksuniversiteit Groningen en verrichtte haar onderzoek bij de afdeling nefrologie van het UMCG. De titel van haar proefschrift is: ‘Clinical implications of the cross-talk between renin-angiotensin-aldosterone system and vitamin D-FGF23-klotho axis’. Zij werkt momenteel als internist-in-opleiding bij de Ziekenhuisgroep Twente in Almelo.

Bron: persbericht UMCG, tel. 050-361 22 00