‘Cultuur en theologie zijn geen gescheiden circuits’

Per 1 september is dr. Anne Marijke Spijkerboer namens de stichting Op Goed Gerucht aangesteld als fellow in het College van Bijzonder Hoogleraren van de Faculteit Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap. Op Goed Gerucht is een brede vernieuwingsbeweging van theologen (gemeentepredikanten, geestelijk verzorgers, kerkelijk werkers) die betrokken zijn bij de Protestantse Kerk in Nederland. Gezamenlijk uitgangspunt van deze veelkleurige groep theologen is dat het evangelie een ‘goed gerucht’ is dat ook in deze tijd te denken geeft en mensen raakt. Zorgvuldige aandacht voor Schrift en traditie gaan hand in hand met een kritische blik op kerk en maatschappij.

Theologie is een deel van de cultuur

Anne Marijke Spijkerboer zal zich in haar functie gaan richten op het thema 'Vindplaatsen van het heilige in cultuur en theologie', in het bijzonder in de 21^e eeuw. Zij maakt als fellow deel uit van het College van Bijzonder Hoogleraren, dat functioneert als een eenheid naast de drie vakgroepen, met een aansluiting bij de Vakgroep Christendom en Ideeëngeschiedenis. ‘Mijn onderzoeksopdracht 'Vindplaatsen van het heilige in cultuur en theologie' gaat ervan uit dat cultuur en theologie geen gescheiden circuits zijn.’ licht zij toe. ‘Theologie is een deel van de cultuur, en de cultuur wordt op haar beurt beïnvloed door de religie. Mijn specifieke insteek is de beeldende kunst, maar is een concentratie van het bredere gebied dat ik bestudeer.’

Kunst proberen te verstaan, betekent de tijd verstaan

Anne Marijke Spijkerboer is van oudsher (hervormd, later PKN) predikant. Zij werkte van 1992 tot 2005 als een van de rectoren aan het Theologisch Seminarium van de Hervormde, later Protestantse Kerk. Na haar promotie in 1996 maakte zij zich het terrein van de verhouding tussen theologie en kunst eigen, vooral door na te gaan hoe de Bijbel in de kunst 'verbeeld' werd. Ze begon met Rembrandt en verdiepte zich daarna in de verbeelding van de Bijbel in de vroege kerk en de middeleeuwen. Anne Marijke Spijkerboer: ‘Sinds 2010 ben ik docent van een postacademiale leergang rond kunst en theologie voor predikanten en pastores. Daar komt kunst niet alleen aan de orde vanuit de iconografie, waarmee ik me daarvoor bezighield, maar als een andere toegang tot theologie en samenleving. Kunst laat de onderstromen van de cultuur zien. Kunst proberen te verstaan, betekent de tijd verstaan waarin je leeft, met alle woordeloze kanten ervan; ook waar het gaat om geweld, angst, verlangen, verlies aan identiteit en vreemdeling zijn. Dit basisverstaan van de cultuur heeft elke theoloog wat mij betreft nodig.’

Maatschappelijk debat

Als bekleedster van de leerstoel 'Vindplaatsen van het heilige in cultuur en theologie’ zal zij zich bezighouden met de bestudering van - en het verzorgen van onderwijs rond - de ontwikkelingen in de relatie tussen geloof en moderne westerse cultuur. Dit betreft met name de vraag hoe mensen het heilige aantreffen in die cultuur en specifiek in de beeldende kunst. Dit fenomenologische, hermeneutische en theologische onderzoek naar het heilige in deze tijd draagt bij aan het debat over de plaats van godsdienstig geloof in de maatschappij.