Positieve ontwikkelingen wereldwijde toegankelijkheid medicijnen in kaart gebracht

De farmaceutische industrie doet beter haar best om medicijnen beschikbaar te maken in ontwikkelingslanden sinds ze hierop vanaf 2008 door The Access to Medicine (ATM) Foundation wordt beoordeeld. De tweejaarlijkse ranking door de onafhankelijke, Nederlandse stichting laat zien dat ’s werelds grootste farmaceutische bedrijven bijvoorbeeld meer zijn gaan investeren in onderzoek naar (nieuwe) geneesmiddelen voor de derde wereld. Deze en andere bevindingen over de methoden en resultaten van de tweejaarlijkse ATM index publiceerde dr. Hans Hogerzeil, hoogleraar in Global Health bij het UMCG en adviseur voor de ATM Foundation, vandaag in het toonaangevende wetenschappelijke tijdschrift The New England Journal of Medicine. Zijn artikel geeft voor het eerst publiekelijk meer details over positieve activiteiten van farmaceutische bedrijven voor globale toegankelijkheid van geneesmiddelen.

Voor een derde van de wereldbevolking, voornamelijk in ontwikkelingslanden, is essentiële medicatie nog altijd te duur of niet (tijdig) te verkrijgen. “Of zelfs niet bestaand”, weet Hogerzeil. “Zoals combinatiemedicijnen voor kinderen met AIDS of insuline die je in de tropen buiten de koelkast kunt bewaren”.

Wensenlijst

Een deel van de maatschappelijke verantwoordelijkheid om dit te veranderen ligt bij de farmaceutische industrie. Hogerzeil: “Maar zij vinden het doorgaans niet interessant om zich te richten op gebieden waar weinig geld te verdienen valt.” Doel van de ATM Index is om dit desondanks te stimuleren door de twintig grootste bedrijven in deze sector te toetsen op wat ze op dit vlak wel doen, of ze waarmaken wat ze beloven, hoe transparant ze werken en hoe innovatief ze zijn. “Je kunt het zien als een wensenlijst, door hun gedrag te meten laat je ook zien wat je wilt dat er gebeurt.”

De farmaceutische bedrijven verstrekken hun data voor de beoordeling door experts vertrouwelijk, maar door wenselijk gedrag wel inzichtelijk te maken hamert de ATM Index bewust op het goede voorbeeld.

De lijst is in 2012 voor de derde keer gepubliceerd. Het lijkt er volgens Hogerzeil op dat de vlieger ‘wat je meet wordt gedaan’ ook opgaat. Zo steeg het Amerikaanse Johnson and Johnson sinds 2010 van de negende naar de tweede plek. Het bedrijf investeerde bijvoorbeeld fors in een grote portefeuille van nieuwe producten voor ontwikkelingslanden, waaronder een goedkope en simpele diagnostische test voor tbc. In totaal hebben zeventien van de twintig deelnemers hun scores in de afgelopen twee jaar verbeterd.

Krachtig Middel

Hogerzeil belicht in zijn artikel ook de waarde van de index. De ranking sluit aan op de ‘competitieve neiging die deze industrie al heeft’. Dit komt niet alleen de medicijnverstrekking aan behoeftigen ten goede maar ook haarzelf. “Door voorvallen als rechtszaken en veroordelingen rond agressieve verkoopmethodes in bijvoorbeeld Amerika en China ging het imago van de farmaceutische industrie de afgelopen jaren erg achteruit. De positieve scores van de ranking kunnen ze in hun voordeel gebruiken. Ook om beleggers en investeerders te trekken.” De publicatie van het artikel van de Groningse professor in toptijdschrift The New England Journal of Medicine onderstreept op zijn beurt de academische betrouwbaarheid van de ATM Index. Het artikel Big Pharma and Social Responsibility: The Access to Medicine Index van Hans Hogerzeil is te downloaden via de website van de ATM Index.

ATM Foundation

The Access to Medicine Foundation is in Haarlem gevestigd. De internationale non-profit organisatie zet zich in voor het verbeteren van de toegankelijkheid tot medicijnen voor behoeftigen. Ze ontvangt financiële steun van donateurs, waaronder The Bill and Melinda Gates Foundation en de Britse en Nederlandse regering.

Curriculum Vitae

Hans Hogerzeil (1951) is lid van de raad van toezicht en voorzitter van de beoordelingscommissie van experts van stichting ATM. Hij studeerde geneeskunde in Leiden en startte zijn carrière als zendingsarts in Ghana en India. In 1984 promoveerde hij in Nijmegen op het proefschrift getiteld “Standardised supply of essential drugs in Ghana.” Daarna werkte hij ruim 25 jaar voor de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Als directeur voor essentiële geneesmiddelen van 2004 tot 2011 was hij binnen de WHO onder meer verantwoordelijk voor alle kwaliteitstandaarden voor geneesmiddelen en voor de essentiële medicijnen programma’s in meer dan 100 ontwikkelingslanden. Hij coördineerde ook het werk op dit gebied van alle VN organisaties, zoals WHO, UNICEF en de Wereldbank. In 2012 is Hogerzeil benoemd tot bijzonder hoogleraar Global Health and The Right to Health bij het Universitair Medisch Centrum Groningen.

Noot voor de pers

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met de persvoorlichters van het UMCG, bereikbaar op telefoonnummer (050) 361 22 00.