Muziektherapie zorgt voor ontspanning en rust bij mensen met dementie

Luisteren naar muziek of zelf muziek maken vermindert gedragsproblemen en onrust bij mensen met dementie. “Muziek zorgt dat ouderen met dementie zich kunnen ontspannen”, vertelt UMCG-onderzoeker Annemieke Vink. “Spreken doe je met specifieke gebieden in de hersenen en die vaardigheden gaan bij dementie vaak achteruit. Luisteren naar muziek activeert veel meer delen van de hersenen. Daardoor spreekt muziek mensen heel direct aan en kunnen zij zich toch uiten.” Volgens Vink is de zorg aan mensen met dementie gebaat bij meer aandacht voor het inzetten van muziek om ontspanning, rust en contact te creëren. Vink promoveerde op 6 mei 2013 bij de Rijksuniversiteit Groningen op de resultaten van haar onderzoek.

Uit het onderzoek van Vink blijkt dat muziektherapie zorgt voor minder probleemgedrag bij verpleeghuisbewoners met dementie. Zij vertonen minder dwaal- en loopdrang, onrust, schreeuwen en schelden, gaan beter eten en drinken, verbeteren hun sociaal en emotioneel functioneren en hebben een verhoogd welbevinden.

Verpleeghuiszorg

De zorg aan mensen met dementie wordt vooral in verpleeghuizen en door mantelzorgers gegeven. Als spraakvermogens achteruitgaan, nemen de mogelijkheden om contact met maken af. Bovendien neemt het probleemgedrag vaak juist toe bij voortschrijdende dementie. Volgens Vink biedt muziek en muziektherapie aan mensen met dementie een goede ingang om het welbevinden te verbeteren. “Op dit moment werken zo’n 60-80 muziektherapeuten in verpleeghuizen”, zegt Vink. “Ongeveer 80% van de mensen met dementie ontwikkelt gedurende het ziekteverloop probleemgedrag zoals fysieke agressie, algehele onrust en het voortdurend doelloos dwalen op de afdeling.”

Alternatief

“De zorg aan mensen met dementie is sterk gericht op behandeling met medicijnen. De effecten zijn met regelmaat onvoorspelbaar, sommigen worden er juist extra onrustig van”, aldus Vink. De muziektherapie waar zij de effecten van onderzocht, omvatte twee keer per week 40 minuten luisteren naar muziek, samen liederen zingen en muziekimprovisatie. Zij pleit ervoor dat muziek op veel grotere schaal wordt opgenomen in de dagelijkse zorgplannen voor dementerenden. “Ook in de mantelzorg zou dit goed kunnen werken”, denkt Vink. “Het betekent heel veel dat je als mantelzorger ervaart dat je dementerende geliefde rustiger wordt en ontspant onder invloed van muziek.”

Deltaplan

Recent is een grootschalig Deltaplan Dementie gelanceerd in Nederland. Met behulp van publiek-private financiering beoogt dit plan vernieuwende initiatieven te ontwikkelen om de toenemende maatschappelijke druk van de zorg voor dementerenden het hoofd te bieden. Vink hoopt dat in dit plan ruime aandacht zal zijn voor doorontwikkeling van effectieve zorg voor dementerenden, zoals muziektherapie. “Wij komen er achter dat bijvoorbeeld wakker worden met muziek heel rustgevend is voor dementerenden. Als je ’s ochtends al zorgt dat je onrustgevende prikkels vermijdt, dan heeft dat effect op het verloop van de hele dag”, licht Vink toe. “Het zou heel mooi zijn als dergelijke initiatieven verder met onderzoek worden onderbouwd.”

Curriculum Vitae

Annemieke Vink (Zwolle, 1970) studeerde Psychologie aan de Universiteit van Amsterdam. Zij voerde haar onderzoek uit onder begeleiding van prof. dr. J.P.J. Slaets en dr. S.U. Zuidema bij de Afdeling Ouderengeneeskunde/geriatrie van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG). Het onderzoek werd gefinancierd door ZonMw, Alzheimer Nederland, Menzis, het Innovatiefonds Zorgverzekeraars, the Triodos Foundation, the Rens Holle Foundation, het vroegere Buma Stemra Muziektherapie fonds, en het Burgerweeshuisfonds Meppel. In maart 2013 publiceerde zij het boek “Muziek en bewegen bij dementie”, dat zij samen schreef met H. Erkelens en L. Meinardi. Vink werkt als docent theorie muziektherapie aan het ArtEZ Conservatorium in Enschede. De titel van haar proefschrift is “Music therapy for dementia. The effects of music therapy in reducing behavioural problems in elderly people with dementia.”