Anderhalve eeuw economieonderwijs in Nederland, 1863-2012. Biografie van een schoolvak

Promotie: dhr. G.F. Gorter, 11.00 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen

Proefschrift: Anderhalve eeuw economieonderwijs in Nederland, 1863-2012. Biografie van een schoolvak

Promotor(s): prof.dr. J.J.H. Dekker

Faculteit: Gedrags- en Maatschappijwetenschappen

Economieonderwijs duidelijk maatschappelijk georiënteerd

Gerrit Gorter onderzocht in hoeverre bepaalde vormingsidealen terugkeren in het Nederlandse economieonderwijs gedurende de afgelopen anderhalve eeuw. Hij concludeert dat het economieonderwijs steeds georiënteerd is geweest op de achterliggende vakwetenschap, een duidelijk maatschappelijke oriëntatie kent en dat een leerlinggerichte oriëntatie niet eerder dan de laatste dertig jaar urgentie kreeg.

De geboorte van het vak economie in het voortgezet onderwijs vond plaats in 1863. In dat jaar verscheen het vak staathuishoudkunde, zoals economie destijds genoemd werd, op het rooster van een nieuw schooltype, de Hogere Burgerschool. In deze studie worden de wederwaardigheden van het vak economie vanaf 1863 gevolgd, waarbij de nadruk valt op de inhoudelijke ontwikkeling van het vak. De leidraad bij het onderzoek wordt gevormd door een drietal mogelijke vormingsidealen: het economieonderwijs kan zich ten doel stellen een inleiding te bieden in de economische wetenschap, het kan leerlingen een voorbereiding willen geven op het toekomstig participeren in de samenleving of het kan proberen dichtbij de leerling te blijven door zijn of haar ervaringen en vragen als uitgangspunt te nemen.

Het onderzoek vindt plaats op twee niveaus, op dat van de discussies over het vak economie en op dat van het feitelijk economieonderwijs. Uit de discussies over het vak blijkt een aanvankelijke scepsis die rond 1930 slechts moeizaam overwonnen wordt. Opvallend is de heftige richtingenstrijd die rond 1975 losbrak en die geïnterpreteerd kan worden als een conflict tussen vormingsidealen. Wat het feitelijk economieonderwijs betreft wordt vooral gekeken naar de leidende economiemethodes. Deze vormen de enige bron die voor de hele periode van anderhalve eeuw ter beschikking staat. Het onderzoek naar de methodes concentreert zich op de vraag welke (combinatie van) vormingsidealen karakteristiek is voor de methodes uit een bepaalde periode.

Gerrit Gorter (Weesp, 1949) studeerde economie in Tilburg. Hij deed zijn promotieonderzoek in zijn eigen tijd.