Modern gruttokuiken groeit te traag

Gruttokuikens die opgroeien in een monocultuur van gras - zonder kruiden of bloemen - groeien een stuk minder hard dan kuikens op ‘ouderwetse’, kruidenrijke weilanden. Die trage groei draagt mogelijk bij aan de veel lagere overlevingskans van de gruttokuikens. Van de kuikens die op modern, intensief bewerkt land opgroeien tussen alleen maar gras, overleven er tweeënhalf keer minder hun eerste levensjaar dan van de kuikens die op een kruidenrijk weiland uit het ei komen. Dat schrijven ecologe Rosemarie Kentie en collega’s, van de Rijksuniversiteit Groningen, in het onlangs verschenen Journal of Applied Ecology.

Tussen 2007 en 2010 gaven de onderzoekers een groot aantal gruttokuikens gekleurde ringen, waarmee de dieren op afstand herkenbaar werden. In de periode daarna werden verschillende kuikens opnieuw gevangen en gewogen zodat de groei kon worden gemeten, en werd gemonitord hoeveel vogels in de daaropvolgende jaren terugkeerden naar de broedgebieden.

Groeiachterstand

Van de vogels die de eerste 25 dagen overleefden en ‘vliegvlug’ werden, waren de kuikens op het intensieve boerenland gemiddeld 15% lichter dan hun soortgenoten die op kruidenrijk grasland opgroeiden. Bovendien waren hun snavels 4% korter, wat wijst op een groeiachterstand. De kans dat een kuiken dat op kruidenrijk land uit het ei was gekropen het eerste jaar overleefde, was 14%. Voor een kuiken uit een monocultuur van raaigras was die kans slechts 6%. De meeste sterfte vond plaats vóórdat de kuikens vliegvlug werden.

Dicht gras

De onderzoekers denken dat de kuikens op het intensieve boerenland onder andere lijden aan voedselgebrek. Door de snelle groei van het dichte gras kunnen ze moeilijker insecten zoeken. Maar is het gras in een modern weiland eenmaal gemaaid, dan zijn ze in de kale ‘graswoestijn’ ook een makkelijker prooi voor diverse rovers. Hun tragere groei zet ze bovendien op achterstand tijdens de trek naar en vanuit West-Afrika.

Populatiekrimp

Een kans van slechts 14% om het in een volgend jaar tot volwassen vogel te schoppen lijkt niet heel groot. Toch schrijven de onderzoekers dat die kans waarschijnlijk groot genoeg is om de populatie grutto’s op peil te houden. Bij een kans van slechts 6%, zoals die op veruit de grootste delen van het moderne boerenland geldt, krimpt de populatie grutto’s.

Contraproductief beleid

‘Het huidige beleid rond weidevogelbescherming richt zich nog te veel op nestbescherming zonder voldoende aandacht voor de opgroeiende kuikens,’ zegt Kentie. ‘Zolang je het broeden op intensief boerenland stimuleert door middel van alleen nestbescherming, zou je de kansen van de populatie zelfs kunnen verlagen. Je beschermt dan namelijk nesten waar te weinig jongen uit groot worden, terwijl de volwassen vogels het volgende jaar weer terugkomen op dezelfde plek. Het is veel effectiever om weidevogels, naast nestbescherming, voldoende kruidenrijk broedgebied met uitgestelde maaidatum aan te bieden.’

CEES

Het onderzoek werd uitgevoerd door de afdeling Dierecologie van het Centrum voor Ecologische en Evolutionaire Studies (CEES) van de Rijksuniversiteit Groningen, en voor een belangrijk deel gefinancierd door de Kenniskring Weidevogels van het toenmalige Ministerie van LNV.

Noot voor de redactie

Voor meer informatie:

• Rosemarie Kentie, RUG, 0222-369 300
• Jos Hooijmeijer, RUG
• Theunis Piersma, RUG, 0222-369 300
• Intensified agricultural use of grasslands reduces growth and survival of precocial shorebird chicks , Journal of Applied Ecology, 2 januari 2013