Natuur voor mensen

Oratie: mw. prof.dr.ir. A.E. van den Berg, 16.15 uur, Aula Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen

Titel: Natuur voor mensen

Leeropdracht: Beleving en waardering van natuur en landschap, vanwege de Stichting bijzondere leerstoelen Natuurbeheer

Faculteit: Ruimtelijke Wetenschappen

De oratie van Agnes van den Berg gaat over de positieve effecten van natuur op de gezondheid en het welzijn van mensen. Hoewel de meeste mensen denken dat contact met de natuur goed is voor de gezondheid, wordt er nog maar sinds kort wetenschappelijk onderzoek naar dit onderwerp gedaan.

Van den Berg vertelt hoe het wetenschappelijk onderzoek er toe heeft bijgedragen dat het taboe op het spreken over de heilzame werking van natuur is doorbroken. Ze geeft een overzicht van de belangrijkste onderzoeksresultaten, waaruit blijkt dat er vooral ondersteuning is voor positieve effecten van de natuur op het herstel van stress en aandachtmoeheid. De gezondheidseffecten zijn nog minder overtuigend aangetoond. Gezien de potentieel grote besparingen op zorgkosten en kosten van ziekteverzuim, is er volgens Van den Berg dringend behoefte aan meer onderzoek naar causale verbanden tussen contact met de natuur en de preventie en behandeling van ziekten en aandoeningen.

Van den Berg bespreekt ook een aantal verassende bevindingen. Zo blijkt dat mensen niet de natuur in hoeven om er beter van te worden, alleen het kijken naar natuur vanuit een raam heeft al meetbare psychische en fysiologische effecten. Daarbij maakt het vervolgens dan weer niet zo veel uit of dat raam uitzicht biedt op een schitterend halfopen landschap, een bijzonder gebied met hoge natuurwaarden of op een dertien in een dozijn grasveld. Gezondheid is geen exclusieve ecosysteemdienst van bepaalde soorten natuur, zo stelt Van den Berg. Mensen worden gezond en gelukkig van 'alles wat groeit en bloeit en ons altijd weer boeit'.

Van den Berg ziet het als één van de grootste uitdagingen om uit te zoeken hoe het visuele mechanisme dat ten grondslag ligt aan de rustgevende en gezonde effecten van natuur precies werkt. Maar zij constateert dat er ook zonder deze kennis sprake is van een enorme toename aan projecten en initiatieven rondom natuur en de gezondheid van ouderen, bewoners van achterstandswijken, zieken en gestresste mensen, en kinderen. Overheidsbeleid zou zich volgens Van den Berg meer moeten richten op het faciliteren van deze initiatieven. Dit vraagt om meer inzicht in de kritische succesfactoren en een gezamenlijke aanpak met andere belanghebbenden.