SecYEG: plug-and-play!

Promotie: dhr. J.A. Lijcklama à Nijeholt, 16.15 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen

Proefschrift: SecYEG: plug-and-play!

Promotor(s): prof.dr. A.J.M. Driessen

Faculteit: Wiskunde en Natuurwetenschappen

Hoe het SecYEG-kanaal zich opent om het membraantransport van eiwitten mogelijk te maken

Bacteriën bezitten één of meerdere membraanlaagjes die het binnenste van de cel scheiden van de buitenwereld. Vaak moeten eiwitten, die in de cel geproduceerd worden, door het binnenste membraan van de cel getransporteerd worden om hun functie buiten de cel te kunnen uitoefenen. Dit proces vindt plaats via een gespecialiseerd transportmechanisme, met als centrale component het SecYEG-eiwit dat een watergevuld kanaal door de membraan vormt. Het motor eiwit SecA bindt aan SecYEG en geleidt het te transporteren eiwit actief door het kanaal.

In het proefschrift van Jelger Lycklama à Nijeholt ligt de nadruk hoe het SecYEG-kanaal zich opent om het membraantransport van eiwitten mogelijk te maken. SecYEG heeft een zandlopervorm, waarbij de uitgang wordt geblokkeerd door een plug dat een eiwitsegment is van SecY dat terugvouwt in het kanaal. Lycklama à Nijeholt heeft onder andere vastgesteld in hoeverre de plug zich moet verplaatsen om eiwittransport mogelijk te maken. Door de plug vast te zetten in het kanaal en vervolgens eiwittransport te meten, is hij tot de conclusie gekomen dat de plug zich maar minimaal zijwaarts verplaatst om plaats te maken voor het te transporteren eiwit. De verplaatsing van de plug heeft Lycklama à Nijeholt ook onderzocht met fluorescentiemethoden waarmee vastgesteld kan worden of de plug zich in een waterige omgeving bevindt of gewoon onderdeel uit maakt van het kanaal. Bij eiwittransport vond hij dat de plug onder translocatiecondities blootgesteld wordt aan water. Echter,voor wat betreft de eiwitinsertie, waar het eiwit niet door het membraan gaat maar zijwaarts vanuit het kanaal in het membraan in glijdt, kon hij geen beweging van de plug constateren. Dit wijst erop dat de plug meehelpt om eiwitten op de goede plek terecht te laten komen, in dit geval in de membraan of buiten de membraan.

Jelger Lycklama à Nijeholt (IJsselmuiden, 1982) studeerde biologie aan de Rijksuniversiteit Groningen, waar hij zijn promotieonderzoek deed bij de afdeling Moleculaire Microbiologie van het Groningen Biomolecular Sciences and Biotechnology Institute. Het onderzoek werd gefinancierd door de afdeling Chemische Wetenschappen van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO-CW) in het kader van een TOP-subsidie. Momenteel is hij werkzaam als postdoc bij het Europees onderzoeksinstituut EMBL in Grenoble, Frankrijk.