Hard times in paradise? Oxidative status, physiology and fitness in the tropical Seychelles warbler

Promotie: mw. J. van de Crommenacker, 16.15 uur, Aula Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen

Proefschrift: Hard times in paradise? Oxidative status, physiology and fitness in the tropical Seychelles warbler

Promotor(s): prof.dr. J. Komdeur

Faculteit: Wiskunde en Natuurwetenschappen

Ook Seychellenzangers in hun paradijs hebben last van oxidanten

Al leven de Seychellenzangers dan min of meer in het paradijs, ook zij hebben te kampen met de schadelijke invloed van oxidanten in hun lichaam. Janske van de Crommenacker toonde met haar onderzoek interessante verbanden aan tussen oxidatieve stress bij de Seychellenzanger en de levensomstandigheden van de vogel. Het bleek dat de oxidatieve stress hoog was in vogels die in slechte voedselomstandigheden verkeerden of die last hadden van een parasitaire infectie (malaria).

Het gebruik van zuurstof voor energieproductie - bij de verbranding van voedsel - heeft als gevolg dat er voortdurend oxidanten (agressieve zuurstofradicalen) geproduceerd worden die schade kunnen toebrengen aan belangrijke moleculen in het lichaam. Organismen proberen deze schade te beperken met een beschermende antioxidant-barrière. Maar, wanneer meer oxidanten worden geproduceerd dan de antioxidant-barrière kan neutraliseren, kan toch oxidatieve stress optreden. Uiteindelijk zal langdurige oxidatieve stress, en de opeenstapeling van de hierdoor ontstane schade aan cellen en weefsels, leiden tot ouderdomsziekten en versnelling van verouderingsprocessen.

Omdat de productie van oxidanten voornamelijk wordt gestimuleerd door verhoging van de stofwisseling – omdat het lichaam hard moet werken vanwege fysieke werkbelasting of extra activiteit van het immuunsysteem - en de antioxidant-barrière essentiële bestanddelen vereist, wordt aangenomen dat oxidatieve stress een belangrijke rol speelt in processen die van invloed zijn op fitness (overleving en voortplantingssucces).

Van de Crommenacker vond inderdaad hoge oxidatieve stress bij Seychellenzangers in slechte voedselomstandigheden of met een parasitaire (malaria)infectie. Dit laatste was vooral het geval bij geïnfecteerde vogels die ook nog belast waren met de zorg voor hun jongen. Daarnaast vond zij ook een verband tussen het geslacht, de sociale status en de broedactiviteit enerzijds en de oxidatieve status anderzijds: in de weken voor dat zij hun eieren legden bleken de vrouwtjes hogere antioxidantniveaus te hebben, mogelijk om deze extra antioxidanten door te kunnen geven aan hun kuikens. Hoewel Van de Crommenacker geen verbanden tussen oxidatieve status en fitness heeft kunnen vaststellen, laat haar onderzoek zien dat tal van omgevingsgerelateerde, gedragsmatige of individugebonden variabelen hun uitwerking kunnen hebben op de oxidatieve status van een individu. Het is daarom belangrijk om deze variabelen eerst te identificeren, voordat men uitspraken doet over de invloed van oxidatieve stress op bepaalde fitnessaspecten.

Janske van de Crommenacker (Nijmegen,1980) studeerde biologie aan de Katholieke Universiteit Nijmegen en deed haar promotieonderzoek bij de vakgroep Animal Ecology & Behavioural Ecology and Self-organization van het onderzoeksinstituut Centre for Ecological and Evolutionary Studies (CEES) van de RUG. Haar onderzoek werd gefinancierd door NWO-WOTRO (Netherlands Foundation for the Advancement of Tropical Research) en enkele zelf-aangeschreven fondsen (Schure-Beijerick Popooing Fonds, Dr. J.L. Dobberke Fonds, Nicolaas Mulerius Fonds).

Sinds maart 2011 is Van de Crommenacker de scientific coordinator op het Aldabra atol in de Indische Oceaan (beheerd door de Seychelles Islands Foundation). Aldabra maakt deel uit van de Seychellen en ligt erg geïsoleerd (1000 km onder de Seychellen-hoofdeilanden en 500 km boven Madagascar). Het eiland staat op de Werelderfgoed lijst van UNESCO, als schoolvoorbeeld van hoe een koraal-atol eruit ziet en omdat het vrijwel onverstoord is. Er leven 100.000 reuzenschildpadden en vele vogelsoorten, insecten, planten die alleen op Albadra voorkomen. Ook de koraalriffen en vissen vormen een uniek, nog ongeschonden, ecosysteem. Van de Crommenacker woont er in een kleine gemeenschap met dertien mensen Het enige contact met de buitenwereld is het internet en de voorraadboot die eens in de 3 maanden langskomt.