Mid-infrared imaging of dust in galaxies

Promotie: dhr. G. van der Wolk, 16.15 uur, Aula Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen

Proefschrift: Mid-infrared imaging of dust in galaxies

Promotor(s): prof.dr. P.D. Barthel, prof.dr. R.F. Peletier

Faculteit: Wiskunde en Natuurwetenschappen

Mid-infrarood opnames uitstekend geschikt om stervorming en zwarte gaten te bestuderen

In het proefschrift van Guido van der Wolk worden opnames van vroeg-type spiraalstelsels en de kernen van radiostelsels geanalyseerd. De opnames van ESO’s Very Large Telescope en de Spitzer Space Telescoop zijn gemaakt in het mid-infrarood, een golflengtegebied dat recent beschikbaar is gekomen door nieuwe detectortechnologie. Van der Wolk laat zien dat de mid-infrarood opnames uitstekend geschikt zijn om de sterpopulaties en stervorming in sterrenstelsels en de mate van activiteit van centrale supermassieve zwarte gaten te bestuderen.

Sterrenstelsels zijn de bouwstenen van het heelal. Ze bestaan voornamelijk uit sterren en stof- en gaswolken. In veel van deze stof- en gaswolken worden nieuwe sterren gevormd. Centraal in vrijwel elk sterrenstelsel bevindt zich een supermassief zwart gat. Een klein deel van de sterrenstelsels heeft een zeer heldere kern, een zogenaamde actieve galactische kern (AGK), die soms zelfs vele malen meer licht uitstraalt dan alle sterren in het melkwegstelsel bij elkaar. Deze grote hoeveelheid energie ontstaat doordat materie dat naar een supermassief zwarte gat valt, met een enorme snelheid gaat roteren, daardoor heet wordt en fel gaat stralen.

Resultaten die uit het proefschrift volgen, zijn: (i) De centrale gebieden van vroeg-type spiraalstelsels vertonen een grote variatie in de mate en manier van stervorming. (ii) Door middel van een combinatie van mid-infrarood kleuren kunnen galactische kernen met lage accretie-activiteit efficiënt worden opgespoord (iii) Afbeeldingen bij mid-infrarode golflenten kunnen uitstekend gebruikt worden om de aard van de accretie van actieve kernen van radiostelsels te bestuderen.

Guido van der Wolk (Bilthoven, 1980) studeerde sterrenkunde aan de Rijksuniversiteit Groningen. Het onderzoek werd uitgevoerd aan het Kapteyn Instituut voor Sterrenkunde van de Rijksuniversiteit Groningen en gefinancierd door NOVA.