Huwelijk tussen neef en nicht beschermde mogelijk tegen ziekte

Huwelijken tussen neef en nicht waren in het verleden wellicht effectieve beschermingsreacties tegen ziektes als malaria en lepra. In gebieden waar deze ziektes veel voorkwamen, werden relatief veel huwelijken tussen neef en nicht gesloten. Dat blijkt uit onderzoek van sociaal psycholoog Ashley Hoben. In het Westen worden de gevaren van huwelijken tussen neef en nicht overdreven, stelt Hoben. Zij promoveert op 14 juli 2011 aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Charles Darwin, Albert Einstein, Edgar Allan Poe en Queen Victoria hadden iets gemeen: ze waren allen getrouwd met een neef of nicht. Deze beroemdheden worden wereldwijd gerespecteerd. Maar de meerderheid van de westerlingen wijst huwelijken tussen neef en nicht af en vindt ze incestueus, zo blijkt uit onderzoek van Ashley Hoben. Vooral vrouwen zien in neef-nichthuwelijken gevaren voor de gezondheid van het nageslacht. Wanneer er echter liefde tussen de twee partners aanwezig is, denken mensen, vooral vrouwen, minder negatief over neef-nichthuwelijken.

Aanpassingsstrategie

Kinderen uit een huwelijk tussen neef en nicht hebben gemiddeld genomen anderhalf keer zoveel kans op gezondheidsproblemen en aangeboren afwijkingen als kinderen van niet-verwante ouders, zo blijkt uit epidemiologisch onderzoek. Maar dit is misschien niet altijd zo geweest, laat de studie van Ashley Hoben zien. In gebieden waar ziektes als malaria en lepra veel voorkwamen, werden historisch gezien relatief veel huwelijken tussen neef en nicht gesloten. En ook in geografisch afgelegen gebieden komen neef-nichthuwelijken vaker voor, zo blijkt uit verder onderzoek.

Huwelijk als bescherming

Mogelijk vormden huwelijken tussen neef en nicht een reactie op ongunstige of zware leefomstandigheden, zo duidt de promovendus de uitkomsten van haar studies. Hoben: ‘Een huwelijk tussen neef en nicht kan een adaptieve keuze geweest zijn. Doordat goede genen werden doorgegeven, werd de immuniteit tegen specifieke ziekten mogelijk groter. Nu samenlevingen minder geïsoleerd zijn geraakt, zijn de nakomelingen van neef en nicht juist gevoeliger geworden voor infecties. Vandaag de dag vertonen ze meer ziektes en afwijkingen dan nakomelingen van niet-verwante ouders.’

Midden-Oosten

Terwijl in de VS huwelijken tussen neef en nicht wettelijk verboden zijn, worden ze in sommige landen in het Midden-Oosten aanzienlijk minder negatief beoordeeld dan in het Westen, zo blijkt. In Saoedi-Arabië, Jordanië en Irak wordt een nicht als huwelijkspartner zelfs als norm beschouwd. Hoben: ‘Verspreid over de wereld en door de geschiedenis wordt verschillend over neef-nichthuwelijken gedacht. Waarschijnlijk is dit een gevolg van culturele normen en overtuigingen. Wellicht worden neef-nichthuwelijken in de toekomst als incest beschouwd, net als intieme relaties tussen broer en zus.’

Risico's overschat

In het Westen worden de risico's van neef-nichthuwelijken overschat, stelt Hoben. ‘Als een moeder drinkt of drugs gebruikt tijdens de zwangerschap, zijn de gevaren voor de gezondheid van het kind vele malen groter. Toch is daar veel minder aandacht voor.’ Volgens de promovenda zijn er wel risico's, maar verschillen die van familie tot familie. Hoben: ‘De beste manier om iets aan het taboe op neef-nichthuwelijken te doen, is door deugdelijke informatie over de werkelijke risico's te verschaffen, die van geval tot geval verschillen.’

Curriculum vitae

Ashley Hoben (Canada, 1983) studeerde psychologie en criminologie aan Saint Mary's University, Halifax. Zij verrichtte haar promotieonderzoek bij de afdeling Sociale Psychologie van de RUG, gefinancierd door promotor prof.dr. Bram Buunk. Hoben is inmiddels klinisch directeur van een detentiecentrum in Newfoundland, Canada. De titel van haar proefschrift luidt: ‘An evolutionary investigation of consanguineous marriages.’

Noot voor de pers

Contact: Ashley Hoben, a.d.hoben rug.nl.