Vast notaristarief voor huizenkopers nodig

De liberalisering in het notariaat mag op een aantal punten worden verruimd, maar moet op één vitaal punt worden teruggedraaid: het passeren van huizen in de particuliere markt mag niet onderhevig zijn aan prijsconcurrentie, mede omdat het een publiek belang is dat dat zorgvuldig gebeurt. Dat bepleit oud-voorzitter Dolf Plaggemars (70) van de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie in zijn proefschrift ‘Is de notaris de markt meester?’ waarop hij 16 juni 2011 promoveert aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Plaggemars’ proefschrift is donderdagochtend 9 juni in Den Haag aangeboden aan mr. Fred Teeven, staatssecretaris van Justitie, en de voorzitter van de commissie evaluatie van de wet op het notarisambt, mr. Fred Hammerstein.

Kwaliteit uit de markt gedrukt

Sinds het vrijlaten van de tarieven in 1999 zijn notarissen inderdaad op prijs met elkaar gaan concurreren. Omdat voor een gemiddelde huizenkoper de kwaliteit van een notaris nauwelijks zichtbaar is, zeker bij een akte die bedrieglijk ‘standaard’ lijkt, is een lage prijs vaak het enige criterium. Dat kan tot gevolg hebben dat de notaris minder tijd aan deze akte besteedt, bijzondere bedingen niet goed controleert, nieuwe niet vastlegt, en daarmee de informatie naar bijvoorbeeld het kadaster onvolledig is. Dat kan vervelende gevolgen hebben, enerzijds voor de koper, voor de mogelijk vergeten rechthebbenden, maar ook voor de samenleving, die gebaat is bij een foutloos register van onroerend goed. Plaggemars noemt de VS als afschrikwekkend voorbeeld. Daar is het voor huizenkopers raadzaam zich te verzekeren tegen de gevolgen van fouten bij de overdracht van vastgoed. Zo’n title insurance zou hier vroeger ondenkbaar zijn.

Achterhaalde ideologie

Juist om het publieke belang te beschermen zou er weer een vast tarief moeten worden ingevoerd, flink boven de bodemprijzen die nu soms worden gehanteerd, zegt Plaggemars. ‘Er is nog geen onderzoek gedaan naar de ontwikkeling van de kwaliteit van het notariaat, de afgelopen tien jaar, maar het is een fictie om te denken dat die wordt opgestuwd als de tarieven omlaag gaan. Dat is een ideologie uit de jaren negentig die helemaal achterhaald is en die je niet meer met droge ogen kunt vertellen.’

Zij-instromers

Dat in dit deel van de markt - al snel enkele tientallen procenten van de totale omzet van het Nederlandse notariaat - met vaste prijzen moet worden gewerkt, sluit verdere liberalisering in deze beroepsgroep niet uit. Plaggemars is daar juist een pleitbezorger van: ‘Het opvallende is dat het aantal notarissen in de tien jaren voor de liberalisering meer is toegenomen, dan in de eerste tien jaren daarna zonder numerus clausus. Het zou goed zijn als ook zij-instromers vanuit andere beroepsgroepen notaris konden worden, met bijvoorbeeld één specialiteit. Dat is goed voor zowel de kwaliteit als de marktwerking. Dat alle notarissen verplicht van alle markten thuis zijn, is niet meer van deze tijd. Generalistisch werkende notarissen zullen er overigens, net als huisartsen, in grote mate blijven.’

Europese Unie opent markt

In één opzicht wordt de markt voor het notariaat verder geopend: Het Europees Hof heeft onlangs bepaald dat notarissen niet bekleed zijn met overheidsgezag en zich dus overal in de Europese Unie mogen vestigen. Plaggemars betoogt in zijn proefschrift weliswaar dat notarissen horen te worden beschouwd als dragers van overheidsgezag, maar is tevreden met de gevolgen van die uitspraak: ‘Als een Duitser of een Spanjaard de Nederlandse taal spreekt, het Nederlandse recht kent en aan de benoemingsvereisten voldoet, zou ik niet weten waarom hij hier geen notarispraktijk zou kunnen beginnen.’

Toezicht

Om de kwaliteit van het notariaat op peil te houden wil Plaggemars meer toezicht, maar dan wel mede vanuit de beroepsgroep zelf. Toezicht door de overheid is volgens hem onbetaalbaar: ‘Je kunt niet heel Nederland volhangen met camera’s. In samenwerkingsconvenanten kan een en ander prima worden geregeld. De toezichthouder kan dan, naast zijn eigen aanvullende onderzoek, de uitgevoerde toetsingen steeksproefgewijs op hoofdlijnen controleren.’

Curriculum vitae

Mr. A.D. (Dolf) Plaggemars (Wierden, 1940) studeerde rechten aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij is gepensioneerd notaris en was onder meer bestuurslid en voorzitter van de Koninklijke Notariële Beroepsvereniging (KNB), bestuurslid van het BFT, de toezichthouder op het notariaat, en raadsheer-plaatsvervanger bij het Hof Den Haag. Plaggemars promoveert bij prof.mr.dr. L.C.A. Verstappen en prof.mr.dr. H.B. Vedder. Zijn zoon en dochter zijn de paranimfen.

Noot voor de redactie

Contact met Dolf Plaggemars: via de afdeling Communicatie, tel. 050-363 4444, e-mail: communicatie rug.nl