Behavioral and molecular consequenses of sleep deprivation

Promotie: mw. R. Hagewoud, 13.15 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen

Proefschrift: Behavioral and molecular consequenses of sleep deprivation

Promotor(s): prof.dr. J.M. Koolhaas

Faculteit: Wiskunde en Natuurwetenschappen

 

Slaap en geheugen

Roelina Hagewoud onderzocht de gedragsmatige en moleculaire consequenties van slaaptekort. Slaaptekort is een veelvoorkomend probleem in onze 24-uurs maatschappij. Een belangrijk gevolg van slaaptekort is dat het een negatief effect kan hebben op geheugen. De belangrijkste doelstelling van haar promotieonderzoek was om de consequenties te onderzoeken van slaaponthouding op verschillende stadia in het verwerken van geheugen. Daarbij onderzocht zij ook de onderliggende mechanismen in de hersenen.

In haar proefschrift toont Hagewoud aan dat acute, kortdurende onthouding van slaap een negatief effect kan hebben op het aanleggen, vastleggen en aanpassen van geheugen en op de gedragsmatige prestatie bij een leertaak. Belangrijk is dat de verstoring van geheugenprocessen door slaaponthouding daadwerkelijk gerelateerd lijkt te zijn aan de hoeveelheid verloren slaap en niet veroorzaakt wordt door de mate van interferentie door stress en stimulaties tijdens het waken. Vooral het geheugen voor taken die afhankelijk zijn van de hippocampus (een belangrijk hersengebied dat betrokken is bij leerprocessen) is gevoelig voor slaaponthouding. Onthouding van slaap na leren leidt in de hippocampus tot een vermindering in de expressie van geactiveerd CREB, een eiwit dat kritisch betrokken is bij geheugenvorming.

Hagewouds meest opvallende ontdekking is dat het effect van slaaponthouding op cognitieve prestatie niet altijd direct zichtbaar is, doordat het brein tijdelijk kan compenseren voor deze effecten door het gebruik van alternatieve leermechanismen en andere hersengebieden die blijkbaar minder gevoelig zijn voor slaaptekort. Maar de effecten kunnen lang na de eigenlijke slaaponthouding alsnog zichtbaar worden, omdat het gebruik van alternatieve leermechanismen kan resulteren in een verminderde flexibiliteit onder omstandigheden die vereisen dat een reeds gevormd geheugen aangepast kan worden.

Roelina Hagewoud (Meppel, 1984) studeerde medische biologie aan de Rijksuniversiteit Groningen, waar zij haar promotieonderzoek deed bij de Groningen Graduate School of Science, vakgroep Gedragsfysiologie. Haar onderzoek werd gefinancierd door NWO.