Rechts meerderheidskabinet niet waarschijnlijk; minderheidscoalitie geeft PVV veel ruimte

'Het is onwaarschijnlijk dat een rechtse coalitie tot stand komt', zegt de Groningse hoogleraar sociologie prof.dr. Frans Stokman. Met name de belastingen - een cruciaal beleidsterrein - en de bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking staan de vorming van een stabiele meerderheidsregering van PVV, VVD en CDA in de weg. Ook de verhoging van de AOW-leeftijd blijft een heikel punt voor zo'n rechtse coalitie. Stokman blijft bij zijn voorspeling van 12 juni dat een centrumcoalitie van VVD, CDA en PvdA het meest waarschijnlijk is. De kans erop stijgt zelfs.

Samen met drs. Reinier van Oosten en dr. Jacob Dijkstra van adviesbureau Decide (dutch group) onderzocht Stokman hoe ver de standpunten van verschillende politieke partijen op een groot aantal beleidterreinen uiteen liggen en welke gevolgen dat heeft voor de onderhandelingen in de formatie. Begin juni rolde daar de conclusie uit dat er voor de vorming van een centrumcoalitie het minste aantal obstakels bestaan. Een later aanvullend onderzoek naar de kansen voor Paars Plus leidde, terwijl de onderhandelingen nog in volle gang waren, tot de conclusie dat dat nét niet zou lukken.

Nieuw onderzoek naar rechtse coalities

In een nieuw aanvullend onderzoek zijn zowel de meerderheidscoalitie PVV, VVD en CDA als minderheidscoalities VVD, CDA met gedoogsteun van PVV, en VVD, PVV met gedoogsteun van CDA onderzocht. Het draait daarbij vooral om de beleidsterreinen die als potentieel pijnpunt kunnen worden aangemerkt, zoals AOW-leeftijd, ontwikkelingssamenwerking, veiligheid, vreemdelingenbeleid en belastingen.

Minderheidscoalitie VVD/PVV mist steun Kamer

Volgens Stokman en zijn team zijn de vooruitzichten voor een VVD/PVV-kabinet met gedoogsteun van het CDA somber. Bij het dossier belastingen zal die coalitie het VVD-beleid willen uitvoeren, maar dat zal niet worden gedoogd door het CDA die daarbij steun krijgt van de Kamer. Tweede struikelblok is de ontwikkelingssamenwerking. Het beleid dat de voorkeur heeft van de PVV leidt eveneens via het ontbreken van CDA-gedoogsteun tot een groot conflict met de Kamer met als gevolg de val van het VVD/PVV-kabinet.

Minderheidscoalitie VVD/CDA geeft PVV veel ruimte

De minderheidscoalitie VVD en CDA kent minder perikelen, maar dat is vooral omdat die steun uit de Kamer krijgt op de vier punten waarop het kabinetsbeleid gedoogsteun van de PVV zal missen: ontwikkelingssamenwerking, AOW-leeftijd, veiligheid en vreemdelingenbeleid. Dat zijn gezichtspalende punten waarop de PVV vervolgens alle ruimte krijgt om zich te profileren en af te zetten tegen andere partijen. Stokman: 'Geen aantrekkelijk vooruitzicht voor partijen die stemmen kunnen verliezen aan de PVV'.

Piketpaaltjes vervagen

Maar hoewel de minderheidscoalitie van VVD en CDA in de ogen van de onderzoekers de meest waarschijnlijke is van de drie mogelijke rechtse coalities, is hij nog niet aan beurt. 'Eerst zal de centrumcoalitie nader onderzocht moeten worden,' verwacht Stokman. 'Onze voorspelling blijft dat die coalitie de meest waarschijnlijke is. Het onderzoek naar een rechts kabinet zal daarbij helpen om de piketpaaltjes minder prominent en absoluut te maken.'

Noot voor de pers

Meer informatie: prof.dr. F.N. Stokman

Het oorspronkelijke rapport en de toevoegingen over Paars Plus en over een rechts akkoord zijn te downloaden vanaf de website www.decide.nl.