De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) heeft, in het kader van het NWO-Groot programma, een subsidie van bijna 2,5 miljoen euro toegekend aan astronomen van ASTRON en het Kapteyn Instituut van de Rijksuniversiteit Groningen. Met deze subsidie kan een belangrijke verbetering van de Westerbork Synthese Radio Telescoop (WSRT) worden gerealiseerd waarmee de WSRT een van de meest geavanceerde radiotelescopen in de wereld blijft. Het zogenaamde APERTIF project betreft het vervangen van de huidige radioantennes, een enkele antenne op elk van de 14 WSRT schotels, door een matrix van meer dan 100 gekoppelde antennes voor iedere schotel. Met deze revolutionaire 'radiocamera' wordt het bestaande beeldveld van de WSRT, dat nu ongeveer zo groot is als de volle maan, meer dan 30 maal vergroot. Deze uitbreiding van het beeldveld stelt sterrenkundigen in staat om op geheel nieuwe wijze sterrenstelsels, pulsars en magnetische velden in de kosmos te bestuderen. De vereiste technologische ontwikkeling voor dit geavanceerd antennesysteem is gefinancierd met eerdere subsidies van NWO en de Europese Unie. De nu toegekende NWO subsidie is een belangrijk succes voor de wetenschappelijke inbedrijfstelling en exploitatie van deze technologie op de WSRT.
ASTRON heeft, in samenwerking met de Nederlandse universiteiten en het Kapteyn Instituut in het bijzonder, een sterke traditie in het ontwikkelen en toepassen van nieuwe technologieën voor de radiosterrenkunde en heeft hierin wereldwijd een leidende rol. De ontwikkelingen zijn met name gericht op het toepassen van zogenaamde 'Antenna Array' technologie waarbij het klassieke idee van schotels, elk met een enkele antenne, wordt losgelaten. Door gebruik te maken van ʻAntenna Arrayʼ technologie kan het vermogen van radiotelescopen om nauwkeurige beelden te maken van grote delen van de hemel aanzienlijk worden verbeterd. Deze nieuwe technologie is op meerdere manieren toepasbaar. De functionaliteit van de LOFAR telescoop, die op 12 juni door Koningin Beatrix zal worden geopend, is eveneens gebaseerd op deze technologie. Dankzij de ontwikkeling van ʻAntenne Arrayʼ technologie spelen ASTRON en de Nederlandse sterrenkunde een belangrijke rol in het realiseren van de Square Kilometre Array (SKA). De SKA, een futuristische radiotelescoop die 100 keer gevoeliger zal zijn dan de WSRT of LOFAR, zal worden gebouwd door een internationaal consortium van instituten en universiteiten waarbij Nederland een leidende rol zal spelen.
Dit jaar wordt het 40-jarig bestaan van de WSRT gevierd. Dankzij de vele verbeteringen die in de loop van de tijd zijn aangebracht, heeft de WSRT zijn vooraanstaande plaats in de wereldwijde radiosterrenkunde kunnen behouden. De laatste belangrijke verbetering van de WSRT is ruim 10 jaar geleden uitgevoerd. Nu de WSRT met behulp van APERTIF opnieuw wordt gemoderniseerd, zal deze Nederlandse radiotelescoop nog vele jaren zijn prominente rol blijven spelen.
Contact
Dr. Tom Oosterloo
senior astronomer
Nederlands Instituut voor Radioastronomie (ASTRON)
Oude Hoogeveensedijk 4
7991 PD Dwingeloo, Nederland
http://www.astron.nl
Tel. : 0521-595100
Email: oosterloo astron.nl
Prof.dr. Marc Verheijen
Rijksuniversiteit Groningen
Kapteyn Instituut
Landleven 12
9747 AD Groningen, Nederland
http://www.astro.rug.nl
Tel. : 050-3634073
Email: verheyen astro.rug.nl
