Sex-specific strategies in a sex-biased world

Promotie: dhr. S.P.M. Michler, 14.45 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen

Proefschrift: Sex-specific strategies in a sex-biased world

Promotor(s): prof.dr. J. Komdeur, prof.dr.ir. J. Tinbergen

Faculteit: Wiskunde en Natuurwetenschappen

Contact: Stephanie Michler, tel. 00 41 (0)62 535 3798, e-mail: s.p.m.michler@rug.nl

Koolmeesmannen en -vrouwen reageren verschillend op veranderingen sociale omgeving

Stephanie Michler deed bij koolmezen experimenteel onderzoek naar hoe veranderingen in de sociale omgeving de competitie tussen en binnen de geslachten beïnvloeden en of ouders hun investering in zonen en dochters daaraan aanpassen. Hiervoor heeft zij in bepaalde stukken bos de hoeveelheid jonge koolmezen na het uitvliegen en hun sekseverhouding gemanipuleerd, door jongen uit te wisselen tussen nesten.

In natuurlijke populaties worden er over het algemeen evenveel mannetjes als vrouwtjes geboren, maar er komen ook families met voornamelijk dochters of voornamelijk zonen voor. Een verklaring voor een scheve geslachtsverhouding is dat onder sommige omstandigheden zonen en dochters niet dezelfde overlevingskans hebben. Als dat zo is, verwacht men ouderlijke voorkeur voor het geslacht met betere overlevingskans. Er zijn twee oorzaken waardoor de seksespecifieke kansen kunnen verschillen: 1) mannen en vrouwen concurreren om verschillende zaken, zoals voedsel of nestgelegenheid en 2) mannen en vrouwen verschillen in kracht, waardoor de ene een voordeel heeft tijdens competitie.

Michler vond dat koolmeesmannen en -vrouwen verschillend reageerden op veranderingen in hun sociale omgeving. Jonge mannen lijken vooral last te hebben van concurrentie om territoria: ze vertrokken vooral uit gebieden met veel broedparen. Jonge vrouwen verlieten vooral gebieden met veel mannen, waarschijnlijk omdat ze de concurrentie met hen verliezen.

Koolmeesvrouwen die terugkeerden als broedvogel, pasten de geslachtsverhouding van hun broedsel aan: als ze het vorige jaar in gebieden zaten met veel concurrentie dan maakten ze een hoger percentage dochters. Dit lijkt een goede aanpassing, want dochters vertrekken makkelijker naar andere gebieden en hebben daardoor minder te lijden van competitie.

Stephanie Michler (Zwitserland, 1977) studeerde biologie aan de universiteit van Freiburg. Haar promotieonderzoek deed ze bij de Rijksuniversiteit Groningen, bij de dieroecologiegroep van het Centre for Ecological and Evolutionary Studies (CEES).

Het werd gefinancierd uit de VICI-beurs, door NOW toegekend aan haar eerste promotor prof.dr. Jan Komdeur.