Portrettengalerij

De oudste portretten die in de senaatskamer hangen, dateren uit 1618. Ze stellen de eerste rector magnificus en hoogleraren voor: Ubbo Emmius, Hermann Ravensperger, Cornelis Pijnacker en Nicolaus Mulerius.

Bij de opening van het nieuwe Academiegebouw in 1850 nam de senaat het besluit tot de aanleg van een portrettengalerij, waarvoor alle hoogleraren zich voor eigen rekening zouden laten portretteren. In 1854 heeft de Groningse schilder Jan Ensing (1819-1894) alle toenmalige hoogleraren geschilderd.

Deze serie van negentien schilderijen vormde de basis van de portrettengalerij, die in de loop van de tijd werd uitgebreid met werken van andere kunstenaars. Men wilde daarnaast ook meer portretten van vroegere hoogleraren verzamelen. De hoogleraar Baart de la Faille schonk in 1851 een portret van Ubbo Emmius. Anderen, vooral nabestaanden van overleden hoogleraren, volgden en zo had men in 1857 al twaalf aanwinsten.

Maar lang niet alle hoogleraren schonken een portret en langzamerhand kwamen er geen portretten van levenden meer bij. De meeste nieuwe portretten waren postume, vaak naar foto’s geschilderde beeltenissen. De Groningse schilders Johannes H. Egenberger, Hinderikus Boss en Franciscus H. Bach hebben het leeuwendeel van deze opdrachten voor hun rekening genomen.

In 1906 verwoestte een felle brand het grootste gedeelte van het Academiegebouw. Alle schilderijen konden gelukkig in veiligheid worden gebracht. Toen in 1909 het nieuwe huidige Academiegebouw werd geopend, kregen de schilderijen weer een plaats in de senaatskamer.

Er hangt een aantal kwalitatief fraaie werken, waaronder het postume portret van Wijbrand Adriaan Reiger door Franciscus H. Bach, het portret van Pieter Hendrik Schoute door Thérèse van Duyl-Schwartze (1852-1918), Jacobus Cornelis Kapteyn door Jan Pieter Veth (1864-1925), Antoon Gerard Roos door Johan Dijkstra (1896-1978) en Willem Hendrik Arisz door Jacob Bruijn (1906-1989).

Literatuur

• R.E.O. Ekkart en J. Schuller tot Peursum-Meijer, Groninger academieportretten, catalogus van de portretten in het Academiegebouw en de Bibliotheek der Rijksuniversiteit te Groningen (Groningen 1978).

• Jolanda Oosterheert, In vol ornaat. Vier eeuwen Groningse senaatsgalerij (Groningen 2009).