Deel 1: Van kaartspel naar Nobelprijs

Frits Zernike is een van die Groningse onderzoekers die iedereen in Groningen, maar zeker iedereen die verbonden is aan de Groningse universiteit, eigenlijk zou moeten kennen. Voor zijn ontdekking van de fasecontrastmicroscoop bracht hij namelijk in 1953 voor het eerst de Nobelprijs naar Groningen. Behalve deze ontdekking heeft Zernike echter nog veel meer belangwekkende uitvindingen op zijn naam staan. In deze serie columns over Zernike brengen we een aantal van deze uitvindingen naar uw huiskamer.

In de geschiedenis van de Rijksuniversiteit Groningen wordt Zernike voor het eerst genoemd in 1908. Als student scheikunde in Amsterdam wint hij dan een prijsvraag, uitgeschreven door de Groningse universiteit, met een artikel over kansberekening aan de hand van een gezelschapsspel getiteld het ‘Klok en Hamerspel’, dat ook wordt gepubliceerd. Het spel dat Zernike in zijn artikel beschrijft (in het Frans en in 34 dichtbeschreven bladzijden) is een spel dat bestaat uit kaarten, dobbelstenen en fiches. Hij legt in het artikel de verschillende winkansen bij het spel uit aan de hand van uitvoerige berekeningen en wiskundige transformaties. Zernike ontving zijn prijs, een erepenning, op 16 augustus 1908 uit handen van de Senaat van de Universiteit, tijdens de opening van het academisch jaar 1908 – 1909.

Zowel het originele schrift met de prijswinnende tekst als de uitnodiging bevinden zich in de collecties van het Universiteitsmuseum Groningen.