Knutselen met dimensies

Het lijken de knutselwerkjes van een kind. Maar in feite zijn deze kleurige bollen weergaven van vierdimensionale vormen of ‘polytopen’.

Je kunt een driedimensionale kubus maken uit platte vierkanten. Daarvoor duw je de vierkanten als het ware omhoog in de derde dimensie. Een polytoop in vier dimensies ontstaat op dezelfde manier. Alleen kunnen we de vorm die dan ontstaat niet zien, maar alleen beredeneren.

De vrouw die deze bollen maakte, de Ierse Alicia Boole Stott, kon dat echter wel. Ze visualiseerde deze vormen en maakte er modellen van: 3D doorsnedes van 4D vormen. Wat het extra bijzonder maakt, is dat ze niet eens een formele opleiding had gehad.

De Groningse wiskundige Pieter Schoute had dan ook nog nooit van haar gehoord, toen in 1894 een brief van Boole Stott in zijn brievenbus viel. Ook hij hield zich bezig met vierdimensionale wiskunde, maar op theoretisch gebied. Boole Stott had een artikel van hem gelezen en stuurde hem een foto van haar modellen.

Hij was zo onder de indruk dat hij voorstelde te gaan samenwerken. Gedurende twintig jaar combineerden ze háár intuïtieve inzichten met zijn theoretische werk. Boole Stott verdween uit beeld na het overlijden van Schoute in 1913. Ze kreeg weliswaar een eredoctoraat bij het 300-jarig bestaan van de RUG in 1914,maar pas nadat ze in 1930 contact kreeg met Cambridge-wiskundige Donald Coxeter, hervatte ze haar wetenschappelijke werk

Deze vormen zijn een kleine selectie uit de verzameling modellen die Boole Stott aan Schoute stuurde. Behalve in Groningen zijn er ook modellen te zien aan de universiteit van Cambridge en het Science Museum in Londen.