Maak kennis met Martijn Blikmans, specialist open educational resources

"Open onderwijsmateriaal is er in alle soorten en maten. Door klein te beginnen, zie je dat het heel eenvoudig is om open elementen in je onderwijs te integreren."

Het is twee jaar na het interview met open educational resources (OER)-specialist Mira Zhuk. Inmiddels is de Universiteitsbibliotheek Groningen (UB) een OER-specialist rijker: maak kennis met Martijn Blikmans.

Waarom zouden docenten OER moeten gebruiken?

Er zijn veel voordelen aan OER, maar volgens mij springen er drie uit:

• OER zijn gratis en vrij van auteursrechtelijke beperkingen. Dit maakt OER eenvoudig te gebruiken. Ook hoef je niet bang te zijn dat het boek dat je gebruikt opeens niet meer beschikbaar is, omdat de uitgever midden in je cursus besluit de toegang tot een aantal van hun gepubliceerde bronnen in te trekken.
• OER besparen veel tijd en zijn van hoge kwaliteit. Door het hergebruiken van OER hoef je geen kostbare tijd te besteden aan het organiseren van de basiselementen van je cursus, zoals literatuurlijsten samenstellen. Je kunt er bovendien vrij zeker van zijn dat de materialen waarmee je begint van hoge kwaliteit zijn, als ze ook elders in het onderwijs worden gebruikt door deskundigen op hun vakgebied.
• Met OER kun je innovatieve onderwijssettings creëren. OER kunnen vrij worden herzien, aangepast en uitgebreid, zodat docenten de materialen kunnen aanpassen aan hun onderwijsbehoeften en die van hun studenten. Ook kun je studenten direct laten interageren met het lesmateriaal en ze hun eigen materialen laten maken. Dergelijk ‘active learning’ is meer lonend.

Heb je suggesties voor laagdrempelige stappen om met OER aan de slag te gaan?

OER zijn er in alle soorten en maten. Door klein te beginnen, zie je dat het heel eenvoudig is om open elementen in je onderwijs te integreren. Je hoeft een cursus niet volledig te herstructureren om bij te dragen aan meer open onderwijs.

Een eenvoudige eerste stap is om voor de afbeeldingen die je gebruikt in colleges en presentaties zoekmachines te gebruiken die open, Creative Commons gelicenseerde beeldresultaten bieden, zoals Pixabay, Vecteezy, Pexels, The Noun Project, or OpenClipart.

Zodra je de basisbeginselen van het gebruik van zulke kleine OER-elementen onder de knie hebt, kun je gaan opschalen en op zoek gaan naar andere open alternatieven, zoals open artikelen of tekstboeken, op websites als OpenStax of Open Textbook Library. Je hoeft niet meteen over te stappen; je kunt een paar onderdelen markeren die je wilt gebruiken voor je (toekomstige) cursus.

En de makkelijkste stap van allemaal als je wilt beginnen met OER: mail ons op oer-library@rug.nl. We leggen je graag de basis uit en helpen je op weg.

Het is twee jaar na het interview met OER-specialist Mira Zhuk. Wat is er aan de RUG veranderd op dit gebied?

De grootste verandering is de start van het RUG Open Science Programma. Open onderwijs is een van de pijlers van dit programma. Er is een team gevormd om het gebruik van OER aan de RUG te promoten en ondersteunen.

We pakken de integratie van open onderwijs in het RUG-beleid aan, samen met experts van de Strategieafdeling Onderwijs & Onderzoek. We organiseren workshops en microlabs samen met Educational Support and Innovation en de Teaching Academy Groningen. Onze volgende workshop vindt plaats op 6 december. Verder stimuleren we open textbook publishing met University of Groningen Press (UGP). Vier docenten werken al actief aan een interactief open tekstboek en binnenkort zullen er meer volgen. Tot slot hebben we onze Library Guide over OER geactualiseerd, en zetten we onze samenwerking met SURF voort bij de SURFSharekit en de Edusources repository en zoekmachine.

Pioniers
Natuurlijk zien we ook al een aantal docenten die aan de slag zijn gegaan met open onderwijs, al dan niet met onze hulp Zo maken docenten bij de faculteit Ruimtelijke Wetenschappen gebruik van (zelfgemaakte) open tekstboeken in hun onderwijs, en kunnen studenten waardevolle feedback geven die de basis vormt voor herziene versies. Bij de faculteit Science and Engineering hebben docenten scheikunde instructievideo's over laboratoriumtechnieken gemaakt, die nu beschikbaar zijn op YouTube.

Het is fantastisch om al deze verschillende pioniers te zien die het onderwijs willen openstellen. Veel docenten zijn trouwens al bezig met OER zonder zich bewust te zijn van deze term, bijvoorbeeld wanneer ze proberen alleen open access artikelen toe te wijzen voor hun literatuurlijsten. Ik ben ook blij te zien dat open onderwijs een steeds grotere plek krijgt binnen de open science-beweging. Voorbeelden hiervan zijn het thema van het aankomende RUG Open Research Award-evenement op 17 november a.s. (“The role of open science in education and teaching”) en de plek die OER innemen in nationale pogingen tot onderwijshervorming (versnellingsplan, groeifonds).

Wat hoop je in de komende twee jaar te bereiken?

Mijn doel is om de begrippen open onderwijs, OER en open licenties duidelijk te maken aan een grote meerderheid van de RUG-medewerkers. Door alleen al te weten wat OER zijn, en wat het kan bieden, leggen we de basis voor bredere ontwikkelingen later. Ik hoop dat die bekendheid zich vertaalt in meer docenten die ervoor kiezen hun bestaande materiaal onder een open licentie met de wereld te delen. Uiteindelijk denk ik dat open onderwijs niet stapsgewijs, maar als lawine zal ontwikkelen: als we maar genoeg beweging op gang brengen, zal de rest zeker volgen.

Meer informatie

• Library Guide over OER
• Open Onderwijs aan de RUG

Contact

oer-library rug.nl