Kees Aarts over macht controleren: Robert A. Dahl - After the Revolution? Authority in a Good Society (1970)

In onze nieuwe serie Ik ben wat ik lees onthullen RUG-medewerkers de literatuur die hun professionele leven heeft beïnvloed. Deze keer: Kees Aarts, Hoogleraar Politieke Instituties en Gedrag.

Politicologie is de wetenschap van de macht. Waarom en hoe macht beteugeld en gedeeld moet worden, weten weinigen zo goed te vertellen als Robert Dahl (1915-2014). Dahl is een van de meest invloedrijke auteurs over democratie. Verschillende van zijn boeken hoorden in mijn opleiding aan de Universiteit van Amsterdam bij de voorgeschreven literatuur.

Dahls heldere wijze van redeneren en zijn directe schrijfstijl (een "I" die zich richt tot een "you") kende ik dus al toen ik ruim veertig jaar geleden After the Revolution? las. Toch raakte dit boek me directer dan zijn andere werk. Waarom?

Dit boek ging niet zomaar over theorie, het ging ook over de wereld om me heen. Dahl richt zich in dit boek tot idealisten die, in de beweging van de jaren 60, radicale democratisering eisen. De universiteit zat er ook rond 1980 nog vol mee.

Op de allereerste bladzijde waarschuwt hij hen al voor teleurstelling: jullie willen revolutie maar het zal uitdraaien op "putting rococo decorations on existing structures". Dat komt doordat de idealisten meer belangstelling hebben voor fraai ogende versiersels dan voor het bouwwerk waarop deze worden aangebracht. Het boek gaat over dit bouwwerk, niet over de versiersels. Dat bouwwerk is de democratie zoals wij die kennen, en het berust op een paar losse, soms strijdige principes voor gezagsaanvaarding die we in de praktijk tegen elkaar moeten afwegen.

Er is dus niet één, logisch coherente basis voor democratie. Dahl zet zich met name af tegen het totalitarisme in de democratie die Jean-Jacques Rousseau voorstaat, maar signaleert ook de tekortkomingen van andere varianten. "Perhaps the greatest error in thinking about democratic authority is to believe that ideas about democracy and authority are simple and must lead to simple prescriptions" (p.95).

Die vaststelling is misschien niet geschikt om op een spandoek of gebouw te kalken, maar biedt wel een vruchtbare basis voor een serieus gesprek over democratie en hervormingen.

Kees Aarts is Hoogleraar Politieke Instituties en Gedrag bij de Faculteit Gedrags- en Maatschappijwetenschappen, waar hij tot augustus 2024 ook decaan was.

Aanwezig in UB: Robert A. Dahl, After the Revolution? Authority in a Good Society (1970)