Functie en vorm

Ook in een ander opzicht liepen Crouwel’s theorie en praktijk nogal eens uiteen. Hij vond dat goede vormgeving functioneel is: de functie, bijvoorbeeld een open en directe communicatie, bepaalt de vorm. Toch ontwierp hij een lettertype dat bijna onleesbaar is, New Alphabet (1967). Het lettertype was een tegemoetkoming aan de grafische beperkingen van nieuwe zettechnieken en beeldschermen, die moeite hadden met het weergeven van ronde vormen. Daarom was New Alphabet een geometrische letter, uit louter horizontale en verticale lijnen opgebouwd, gebaseerd op een rechthoekig raster van 5:9 en met hoeken die afgeschuind waren op 45 graden. Alle letters hadden dezelfde breedte en hoofdletters waren uitgebannen.

Het lettertype bracht een storm van kritiek teweeg in eigen land. Collega-ontwerper Piet Schreuders: “New Alphabet is de enige letter die je alleen kunt lezen met ondertiteling”. Crouwel later: “Experimenten roepen altijd weerstand op. Het moest gewoon even gebeuren.” Om dezelfde reden werd het uiterst efficiënte, strenge ontwerp van Total Design voor het nieuwe telefoonboek (1977, oplage: 7 miljoen ex.) door sommige groepen fel bekritiseerd. De dwingende systematiek botste hier met het functionalisme dat Crouwel voortdurend propageerde. In de praktijk had hij zijn systematiek laten prevaleren boven de leesbaarheid.

In het buitenland daarentegen kreeg hij veel waardering voor zijn New Alphabet. Uitnodigingen voor lezingen over de hele wereld volgden. Later gebruikte onder meer de Britse ontwerper Peter Saville de letter op de lp-hoes Substance (1988) van de band Joy Division. In juli 2019, kort voor zijn overlijden, ontving hij de prestigieuze Amerikaanse Type Directors Club Medal, waarmee hij uitgeroepen werd tot een van de meest inspirerende en invloedrijke typografen.