‘Zeg ja als je gevraagd wordt voor een presentatie’

Anna Heijker, 36 jaar, is freelance pitchcoach en dagvoorzitter. ‘Mijn ervaring is dat een bijeenkomst pas echt tot leven komt als je de ruimte geeft aan de expertise van het publiek.’

Door: Douwe Wilts

Anna Heijker studeerde Nederlands en werkt nu als pitchoach en dagvoorzitter in binnen- en buitenland. Hoe heeft zij als neerlandica een internationale carrière opgebouwd? En wat maakt haar werk zo bijzonder? Daarover vertelt zij honderduit in een lang en intrigerend gesprek.

Waarom ben je Nederlands gaan studeren?

‘In de bovenbouw had ik voor het profiel Natuur en Gezondheid gekozen. Ik schreef mij in voor een studie die totaal niet bij mij paste en stopte daar na drie maanden mee. Daarna heb ik mijn langgekoesterde wens om op reis te gaan in vervulling gebracht. Onderweg dacht ik na over de vraag wat nu het eerste was dat mij had gegrepen. Toen kwamen de lessen Nederlands in de brugklas terug. Destijds had ik een heel leuke, enthousiasmerende docente die mij de breedte van het vak liet zien. In haar lessen kwamen niet alleen spelling en grammatica aan bod, maar ook literatuur en de wijze waarop mensen taal gebruiken om met elkaar te communiceren.

Vanaf mijn eerste college als student Nederlands wist ik dat ik goed zat. Van het begin tot het eind heb ik ervan genoten om me te omringen met mensen met dezelfde interesses.

Tijdens mijn studie stond ik al vaak op het podium. Zo reisde ik namens de universiteit naar scholen in het hele land om leerlingen voor te lichten over studeren in Groningen. Die ervaring heeft mij het enthousiasme gegeven voor presenteren.’

Hoe ben je op het idee gekomen om mensen te coachen in pitchen?

‘Ik schreef mij in voor een project van de Europese Commissie om de marketing voor een NGO te doen in Boekarest. Ik zou daar in eerste instantie voor een half jaar heen gaan.

Gewapend met mijn nieuwsgierigheid liep ik daar allerlei evenementen af. Zo kwam ik op een borrel van het Nederlandse bedrijfsleven in Roemenië te spreken met de directeur van de Nederlands-Roemeense Kamer van Koophandel. Hij vroeg mij naar mijn achtergrond. Ik vertelde dat ik Nederlands had gestudeerd, dat ik een scriptie had geschreven over presenteren en dat ik daar iets mee wilde doen. Toen vroeg hij of ik een pitchworkshop wilde geven voor Nederlandse bedrijven in Roemenië. Ik had dat nog nooit gedaan en met bluf zei ik ja. Ik bereidde mij een week lang intensief voor en haalde ontzettend veel voldoening uit het geven van de workshop. Uit de evaluatie bleek dat de meeste deelnemers helemaal niet doorhadden dat ik het voor de eerste keer deed. Ik vroeg hun om aanbevelingen, zodat ik meer workshops kon geven. Ook presenteerde ik alle evenementen van de Nederlands-Roemeense KvK. Zo bouwde ik mijn bedrijf uit en werden zes maanden uiteindelijk vier jaren.

In 2016 kwam ik terug in Nederland en toen dacht ik dat het internationale avontuur wel voorbij zou zijn, maar al snel kwamen er telefoontjes uit Brussel, Dubai en de Verenigde Staten. Steeds gaven opdrachtgevers mijn naam door en zo heb ik door mijn werk best wat van de wereld kunnen zien.’

Wat is een pitch? En wat doe je als pitchcoach?

‘Een pitch is een presentatie waarmee je een ander wilt overtuigen iets te doen. In een pitch draait het erom in een paar minuten de nieuwsgierigheid van de luisteraar te wekken. Daarmee hoop je de luisteraar te verleiden tot het proberen van je product, het doen van een investering of iets anders dat je in gedachten hebt.  Met een pitch probeer je vaak een vervolgafspraak te krijgen, waarin je verder kunt gaan met het overtuigen van je luisteraar. 

Tijdens een pitchworkshop kijken we zowel naar je boodschap als naar je presentatievaardigheden. Te beginnen bij de boodschap. Daarbij gaan we uit van de vraag: wat wil je bereiken met je presentatie? We bekijken of alle elementen van een sterke pitch erin zitten, welke woorden je kiest, hoe je je zinnen opbouwt.

Naast de boodschap kijken we naar je presentatievaardigheden. Dat gaat om veel meer dan alleen technische zaken als microfoongebruik en PowerPoint; het gaat bijvoorbeeld ook om je plek op het podium. Ik denk met ze na over waar ze staan, hoe ze hun handen en stem gebruiken. Belangrijker nog is hun mentale plek op het podium. Veel mensen vinden het spannend om op de planken te staan en te presenteren. Tijdens de pitchworkshops onderzoek ik met deelnemers wat zij nodig hebben om comfortabel te presenteren. Dat is altijd maatwerk. En met mijn boek “Krachtig pitchen & presenteren” kunnen deelnemers zelf verder aan de slag met het versterken van hun eigen spreekstijl. Er staan 25 strategieën in die je kunt uitproberen en achterin zit een logboek waarmee je je volgende presentatie efficiënt kunt voorbereiden. Zo kun je ook je ontwikkeling als spreker goed bijhouden.’

Naast pitchcoach ben je dagvoorzitter. Hoe pak je dat aan?

‘Ik word het liefst zo vroeg mogelijk benaderd door organisatoren van een bijeenkomst. Als je al enig idee hebt van wat het doel van het congres of het evenement is, wie er komt spreken en waar en wanneer het plaatsvindt, kun je mij erbij betrekken. Mijn klanten vinden het vaak fijn dat ik meedenk over de werkvormen die we gebruiken, dat ik meehelp met het voorbereiden van interviews en advies geef over publieksparticipatie.’

Welke werkvormen vind je fijn om te gebruiken?

‘Het ligt natuurlijk heel erg aan het doel van de bijeenkomst welke werkvorm het meest geschikt is. Het liefst presenteer ik hele interactieve bijeenkomsten, waarin de presentaties van sprekers kort zijn en we daarna vooral veel tijd inruimen voor uitwisseling van kennis en ervaringen in de zaal. Een voorbeeld van mooie werkvorm is bijvoorbeeld 1-2-4-all, dan denkt iedereen eerst een minuut na over het antwoord op een vraag, dan wissel je in een tweetal uit en bedenkt samen wat de gemene deler is. Met je tweetal zoek je een ander tweetal en wissel je de gemene delers uit. Daarna kan de opbrengst plenair opgehaald worden. Zo krijgt echt iedereen de kans om mee te denken, praten en luisteren. 

Dat is iets waar ik sowieso waarde aan hecht. We luisteren in de samenleving soms te weinig naar elkaar en zo’n bijeenkomst heeft pas echt impact als de mensen goed naar elkaar luisteren en samen kijken waar de kansen liggen. Wat daarbij ook goed helpt is als sprekers hun persoonlijke ervaringen met het publiek delen. Laatst interviewde ik op een congres voor verpleegkundigen een pijnconsulente die in haar privéleven een ernstig ongeluk had meegemaakt. Door deze heftige ervaring kon zij zich beter inleven in de pijn van de patiënten en in wat die pijn kon betekenen. Zo kon ze haar patiënten beter helpen. Na afloop van dat interview liet ik de bezoekers over hun eigen ervaringen met pijn praten en realiseerden ze zich hoe ze die konden inzetten in hun werk als verpleegkundige.’

Naast dagvoorzitter en pitchcoach ben je ook vrijwilliger bij de Luisterlijn. Hoe is dat op je pad gekomen?

‘In mijn werk als dagvoorzitter en pitchcoach werk ik vaak maar een kortere periode met mensen en gaat het vaak over het behalen van professionele doelen. Ik had daarnaast behoefte aan diepgaande gesprekken van mens tot mens. Soms kun je met je verhaal niet bij vrienden of familie terecht – of je staat er helemaal alleen voor – en dan kun je de Luisterlijn bellen, dat kan dag en nacht. Ik vind het belangrijk dat iedereen gehoord wordt, wat je verhaal ook is.’

Welke lessen die je tijdens je studie hebt geleerd, pas je nu nog steeds toe in de praktijk?

‘Mijn bachelorscriptie was getiteld: “Mondelinge taalvaardigheid in het vwo. Feedback geven en krijgen na een voordracht met vragen na.” Voor de scriptie interviewde ik docenten Nederlands over de vraag hoe zij hun onderwijs in presenteren vormgaven. In die tijd ontbrak het aan duidelijke richtlijnen voor het onderwijs in presenteren. Ik vroeg in de interviews ook nadrukkelijk naar de feedback op de presentaties van leerlingen. Deden de docenten dat zelf of lieten ze dat over aan leerlingen? Ook heb ik veel gehad aan het vak schrijfadvisering. Voor dat vak moesten we andere studenten begeleiden bij het schrijven van scripties en papers. Daarbij moesten we zowel schriftelijke feedback geven als coachingsgesprekken voeren. Dat feedback geven en coachen komt sterk terug in mijn werk als pitchcoach.’

Heb je tips voor huidige studenten Nederlands die net als jij pitchcoach of dagvoorzitter willen worden?

‘Mijn belangrijkste tip is denk ik om spreekkansen te grijpen. Zeg ja als je gevraagd wordt voor een presentatie, ook al vind je het misschien spannend. Daarnaast is het belangrijk om beeldmateriaal te verzamelen van je optredens. Die foto’s en filmpjes kun je namelijk verspreiden om je bekendheid te vergroten en potentiële klanten over te halen om met jou in zee te gaan. En voor de rest: ga ervoor! Wees niet bang om van alles uit te proberen!’

Hoewel Anna als pitchcoach en dagvoorzitter volop in de schijnwerpers staat, treft mij vooral hoe zij in haar werk en voor de luisterlijn geïnteresseerd is in het verhaal van de ander.