‘Je moet eerst een vertrouwensrelatie opbouwen met je leerlingen voor ze aan het leren toekomen’

Boudewijn de Bont, 29 jaar, is docent Nederlands aan het Kiem Montessori in Amsterdam. De school biedt uitzicht op het Oosterpark, waar de leerlingen geregeld gymles krijgen. Het Kiem Montessori is namelijk een gezonde school, met veel aandacht voor fysieke en mentale gezondheid. ‘Tijdens de lessen Nederlands ben ik voornamelijk bezig met het individueel begeleiden van leerlingen.’

Door: Douwe Wilts

Op een bewolkte maandagmiddag Skype ik met Boudewijn de Bont. In de tijd dat we beiden Nederlands studeerden, hebben we samen enkele colleges gevolgd. Ook hielp hij mij met het maken van planningen; de leraar zat toen al in hem. Tegenwoordig is hij docent Nederlands aan het Kiem Montessori in Amsterdam en in die hoedanigheid vraag ik hem het hemd van het lijf. ‘Ha Douwe’, zegt hij. Hij zit in zijn lokaal, achter hem hangt een whiteboard. Na wat smalltalk begin ik al snel met het interview. Hij heeft het druk en ik heb veel te vragen.

Waarom ben je Nederlands gaan studeren?

‘Ik studeerde filosofie en merkte dat ik ruimte over had. Ik wilde er iets bijdoen en ik wist dat ik het onderwijs in wilde. Dus toen kwam ik op het idee contact te zoeken met meneer Van Lent, de rector van mijn middelbare school. Ik had een jaar les van hem gehad en kende hem redelijk, maar was blij verrast dat hij tijd vrij wilde maken. Ik was benieuwd of mijn beeld van de baan overeenkwam met zijn realiteit en naar zijn visie op het onderwijs. We kwamen erachter dat ik wilde worden wat hij was, namelijk leidinggevende op een middelbare school. Nederlands is een kernvak en heeft daarmee een meer centrale positie in het onderwijs dan filosofie. Bovendien, als ik naar de UB liep om te studeren voor mijn tentamens, had ik altijd een boek van W.F. Hermans onder mijn arm.’

Je hebt je bachelor in Groningen gedaan. Hoe kijk je daar op terug?

‘Sommige taalkundige vakken waar het wel heel precies kwam zoals syntaxis, vond ik wat minder interessant. Maar waar het op literatuur aankwam, was het een feestje. We hadden geweldige docenten. Mathijs Sanders kwam destijds over uit Nijmegen. Hij wist ontzettend veel over de Nederlandse literatuur. Hij leerde mij hoe ik mijn passie voor taal en literatuur moet overbrengen en daar maak ik tot op de dag van vandaag gebruik van.’

Hoe was de educatieve master in Amsterdam?

‘Groningen is toch wel een dorp, vergeleken met Amsterdam, waar ik de educatieve master volgde. Ik had behoefte aan de reuring van een grote stad. Ik vond het mooi om iedere dag langs het Leidseplein naar mijn werk te fietsen.

Om daar in mijn levensonderhoud te voorzien, moest ik wel een baan hebben. Ik heb gesolliciteerd op een nieuwe en kleine school, het Kiem Montessori en ik ben daar direct aangenomen. Tijdens het studeren was ik dus al aan de slag. Ik leerde het meeste van het voor de klas staan. Ik gaf les op vmbo-tl en in de onderbouw van de havo. In de colleges van de educatieve master heb ik weinig geleerd over de pedagogische uitdagingen die ik tegenkwam in het vmbo. De colleges waren vooral gericht op het lesgeven in de bovenbouw van havo en vwo. Daardoor heb ik wel geleerd om de vertaalslag te maken naar een ander niveau. Dat helpt mij zeer bij het individueel begeleiden van mijn leerlingen. De keuze voor vmbo-tl en havo onderbouw was een praktische. Ik had nog geen lesbevoegdheid en mocht nog niet in de bovenbouw aan de slag. Inmiddels heb ik die wel. Ik hoop dan ook vanaf september 2023 les te kunnen geven aan bovenbouw havo en vwo.’

Hoe hield je het vol om les te geven terwijl je ook de educatieve master deed?

‘Het was vol te houden, omdat ik geen stages hoefde te lopen. Ik stond immers al voor de klas. Maar de deadlines van de universiteit vielen vaak samen met de deadlines die mijn leerlingen hadden. Het was dan pittig om tegelijkertijd werk na te kijken en in te leveren.’

Hoe krijg je leerlingen op het vmbo warm voor het vak Nederlands? Kun je iets van je passie voor literatuur in de les verwerken?

‘Je moet eerst een vertrouwensrelatie opbouwen met je leerlingen voor ze aan het leren toekomen; contact gaat voor het contract. Ik sta bij de deur, geef ze een hand en vraag hoe het met ze gaat. Als je hun vertrouwen hebt, willen ze voor je leren; ook als het over literatuur gaat.

Om leerlingen de liefde voor de literatuur bij te brengen, moet je wel goed bedenken wat je hen aanbiedt. Sommige dichters laat ik in mijn eigen boekenkast staan, maar ik schotel mijn leerlingen vanaf het eerste jaar een paar gedichten voor. Dan gaan we samen op ontdekkingsreis naar wat die gedichten kunnen betekenen. Leerlingen bieden mij vaak verrassende inzichten.’

Wat voor leerlingen zitten er in je klas?

‘De Nederlandse, Turkse en Marokkaanse leerlingen vormen de grootste groepen. Van die Turkse en Marokkaanse leerlingen leer ik veel. Ik vind het bijzonder hoe zij twee talen beheersen.’

Je geeft les op een montessorischool. Hoe komt dat gedachtegoed terug in je lessen?

‘Leerlingen moeten zo zelfstandig mogelijk werken. Daar heb ik bij de inrichting van mijn lokaal rekening mee gehouden.’ Met zijn webcam geeft hij een rondleiding. De tafels staan opgesteld in een U-vorm. Links langs de muur staan computers en rechts bij het raam staat een grote boekenkast, daarnaast een tafeltje met een paar gedichten. Hij begint sneller te praten, omdat hij op tijd bij zijn volgende afspraak moet zijn. ‘De leerlingen die het moeilijk hebben, zet ik dicht in mijn buurt. Ik vraag ze om te blijven zitten. Tijdens de lessen loop ik door de klas en ben ik voornamelijk bezig met het individueel begeleiden van leerlingen. Ik dacht dat ik eeuwig kon oreren over Mulisch en Kopland, maar uit wetenschappelijk onderzoek en de praktijk blijkt dat langer dan tien minuten praten zinloos is.’

Laatste vraag. Er is een enorm docententekort. Wat merk je daarvan op je school?

‘Ik ga binnenkort drie maanden met verlof en het was voor de school lastig om vervanging te vinden, zeker tijdelijk. De oplossing voor het docententekort zit voor een deel in bevlogen docenten die het goede voorbeeld geven. Daarnaast zou het goed zijn als wij als maatschappij het beroep van docent wat meer zouden waarderen door de werkdruk te verlagen en het salaris te verhogen.

Ik zal mijn leerlingen die drie maanden wel missen, maar ik kom graag weer terug. Het mooiste vind ik het om jonge mensen iets van mijn passie voor taal en literatuur mee te geven. Ik geniet ervan om hun ogen te zien twinkelen, als zij mij verrassen met een nieuwe laag in een al lang bekend gedicht. Dat is voor mij de allergrootste beloning.’

Gehaast pakt hij zijn tas in om op tijd bij de cursus post-hbo montessorionderwijs te zijn. Zo’n docent Nederlands als Boudewijn, die vanuit zijn bevlogenheid al zijn pupillen op hun eigen niveau begeleidt, gun ik iedere leerling.